Eğitim 360°’ın 6 Şubat’tan beri yaptığı yayınlarda Kahramanmaraş depremlerinin çocuklara, eğitime ve eğitim paydaşlarına etkilerini konuşuyoruz. Bu süreçte sıkça altı çizilen konulardan biri, afetlerin özel önem gereksinimi olan gruplara etkileri oldu. Afetler, var olan eşitsizlikleri derinleştiriyor, bu gruplardaki çocukları daha kırılgan hâle getiriyor. Eğitim 360°’ın 54. bölümünde afetin bu gruplardan birine, kız çocuklara etkilerini Suna’nın Kızları Araştırma Koordinatörü Aysel Madra ve Programlar Koordinatörü Melda Akbaş ile ele aldık.
Türkiye’de eğitime erişim konusunda atılan adımlara karşın toplumsal cinsiyet temelli eşitsizlik kız çocukların eğitim hakkını hala doğrudan etkiliyor. Aysel Madra, afet bölgesindeki kız çocukların afetten önce de erken ve zorla evlilikler ve hane içi bakım yükü gibi oğlan çocuklardan ziyade kız çocukları daha fazla etkileyen sorunlarla karşı karşıya olduklarını belirtti, deprem öncesi durum analizini de içeren Türkiye’de Kız Çocukların Eğitimi: Engeller, Müdahaleler ve Olanaklar başlıklı araştırmadan bulgular paylaştı.
Toplumsal cinsiyet eşitsizliği kaynaklı sorunların çözümünde toplumsal cinsiyet eşitliği temelli çözümlere ihtiyaç olduğu belirtilen bölümde, “kız çocuk odaklı tasarım” kavramına değinildi. Bununla bağlantı olarak Melda Akbaş, “Bir depremin uzun soluklu bir afete dönüşme sürecini yaşıyoruz. Biliyoruz ki öncelikle çocuklar, bu çocukları içinde de kız çocuklar maalesef daha olumsuz etkileniyorlar çünkü hizmetlere erişimde, eğitime erişimde, içeriklere programlara erişimde kızlara ve çocukların özgün ihtiyaçlarına yönelik tasarımlar yapmak gerekiyor” dedi.
Programda Suna’nın Kızları ekibinin 9-12 Mart tarihlerinde Kahramanmaraş, Hatay, Gaziantep ve Adıyaman’a yaptıkları ziyaretlerden saha gözlemleri de paylaşıldı. Aysel Madra, afet bölgesindeki kız çocukların “kız kıza” bir araya gelebilecekleri, akranlarıyla sosyalleşebilecekleri, dertleşebilecekleri alanlara ihtiyaçları olduğunu, bu alanların ziyaret ettikleri çadır ve konteyner alanlarında eksik olduğunu paylaştı. Afet bölgesinde görüştükleri çocukların okula devamla ilgili endişelerinin olduğundan ve kız çocuklar üzerindeki bakım yükünün arttığından da bahsetti. Programda afet bölgesindeki gözlem ve görüşmelerde kız çocukların hijyen, güvenlik, sosyalleşme ve özel alan ihtiyaçlarının öne çıktığı paylaşıldı.
Programda Suna’nın Kızları ve paydaşları olan 32 Sivil Toplum Örgütü’nün imzaladığı mutabakat metni de konuşuldu. Başlıca ihtiyaçların temel ihtiyaçlara erişim, güvenlik ve güvenli alan ihtiyacı olduğu belirtildi. Ayrıca sadece afet bölgesindeki çocukların değil, ülkedeki tüm çocukların psikolojik desteğe ihtiyacı olduğu vurgulandı. Melda Akbaş, afet bölgesindeki gözlemlerinden hareketle çocukların erişebildikleri hizmetlerin farklılaştığını, bu hizmetlerin maksimum düzeyde eşitlenmesi gerektiğini söyledi. Bu noktada karar vericileri irade göstermesinin birincil öncelik olduğu ve bunun yanı sıra sivil toplum örgütlerine ve özel sektöre düşen sorumluluklar olduğu paylaşıldı.
