ERG Sözlük

ABİDE: Akademik Becerilerin İzlenmesi ve Değerlendirilmesi Araştırması (ABİDE), Millî Eğitim Bakanlığı tarafından 2016 yılından itibaren 2 yılda bir düzenlenen araştırmadır. ABİDE 2016 yılında yalnızca 8. sınıftaki öğrencilere, 2018 yılında 4 ve 8. sınıftaki öğrencilere uygulandı. Araştırma ile öğrencilerin Türkçe, matematik, fen bilimleri ve sosyal bilgiler alanlarında üst düzey zihinsel özelliklerinin ölçülmesi hedefleniyor. Araştırma çoktan seçmeli ve açık uçlu sorular ile anketlerden oluşuyor.
(Kaynak: https://bit.ly/2A0Yo4V , Eğitim İzleme Raporu 2019 | Eğitimin İçeriği)

Açıköğretim Okulları: Uzaktan eğitim teknolojilerini uygulayarak ortaokul, lise, imam hatip lisesi, meslek lisesi ile kurs ve sertifika program eğitimlerini veren okullardır.
(Kaynak: http://bit.ly/32hzwhH , Eğitim İzleme Raporu 2019 | Öğrenciler ve Eğitime Erişim)

Afet: Toplumun tamamı veya belli kesimleri için fiziksel, ekonomik ve sosyal kayıplar doğuran, normal hayatı ve insan faaliyetlerini durduran veya kesintiye uğratan, etkilenen toplumun baş etme kapasitesinin yeterli olmadığı doğa, teknoloji veya insan kaynaklı olaydır.
Yani afet, bir olayın kendisi değil, doğurduğu sonuçtur.
(Kaynak: https://hudoto.com/uploads/0/1695311894.pdf , Eğitim İzleme Raporu 2023)

Agresyon: Başkalarına fiziksel ya da psikolojik olarak zarar vermeyi amaçlayan davranış.
(Kaynak: https://dictionary.apa.org/aggression , Eğitim İzleme Raporu 2020: Öğrenciler ve Eğitime Erişim)

Aktif Okul: Tüm paydaşlarıyla hareketi teşvik eden ve öğrencilerin hareket etmesi için en uygun koşulları yaratmaya çabalayan okuldur. Tüm çocukların ve gençlerin fiziksel aktivite ve sporla meşgul olma fırsatlarını artırmak için imkân yaratır.
(Kaynak: Eğitim Laboratuvarı)

Aşamalı ve Seyreltilmiş Eğitim: COVID-19 salgını sürerken Türkiye’de 2020-21 eğitim-öğretim yılında örgün eğitimde uygulanacağı açıklanan modeldir. Yüz yüze eğitime öncelikle belirli sınıf kademelerinden başlanması, çocukların okullarda bulunacağı zamanın sınırlandırılması, yalnızca belirli derslerin yüz yüze yapılması, öğrenci sayısı bakımından sınıf içindeki yoğunluğun azaltılması anlamına gelir.
(Kaynak: Eğitim İzleme Raporu 2020 | Eğitim Ortamları)

Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi: Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi (AYÇ) yeterliliklerin anlaşılması ve karşılaştırılması için geliştirilen, Avrupa’yı kapsayan bir politika aracıdır. AYÇ’nin geliştirilme sürecinde Türkiye’nin de aralarında bulunduğu 36 ülkenin temsilcileri Danışma Kurulunda yer almıştır. Bireylerin ülkeler arası hareketliliğini teşvik etmek ve hayatboyu öğrenmeye yardımcı olmak AYÇ’nin temel prensipleridir. Bu doğrultuda, AYÇ her seviyede sahip olunması gereken asgari ortak bilgi, beceri ve yetkinliklerin tanımlandığı sekiz seviyeden oluşur.
(Kaynak: https://www.myk.gov.tr/index.php/tr/avrupa-yeterlilikler-cercevesi , Eğitim İzleme Raporu 2020 | Eğitimin İçeriği)

Bilgi Okuryazarlığı: Ne zaman bilgiye ihtiyaç duyacağını bilme, ihtiyaç duyulan bilgiyi tanımlama, bulma, değerlendirme, düzenleme ve elindeki sorunun çözümü için etkili bir biçimde kullanabilme becerisidir.
(Kaynak: https://bit.ly/38FdY3i , Eğitim İzleme Raporu 2020 | Eğitim Yönetişimi ve Finansmanı)

Bir Arada Yaşam: Çeşitliliğin oluşturduğu zenginliği ve dayanıklılığı kapsayarak, insan ve insan olmayan tüm canlıları gözeterek, farklılıkları ötekileştirmeden var olmaktır.

Bütünleşik Politika: Devlet daireleri ve kurumlarının belirlenen hedefler doğrultusunda uyumlu ve ortaklaşa çalışarak sistematik ve sürdürülebilir politikalar geliştirmesi ve yürütmesi.
(Kaynak: Rubin, A. (2016). Policy coherence at the local level: Aligning employment, skills and economic development policy. Coherence for Sustainable Development. Aralık 2020, http://www.oecd.org/gov/pcsd/Coherence%20for%20Development_Issue_8_WEB.pdf , Eğitim İzleme Raporu 2020: Öğrenciler ve Eğitime Erişim)

Cam Tavan: Kadınların üst düzey yönetim görevlerine gelmelerini engelleyen görünmez ve yapay bariyerleri tanımlamak için kullanılan bir metafordur. Toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin bir yansıması olarak kabul edilir.
(Kaynak: http://bit.ly/2O05c77 , Eğitim İzleme Raporu 2019 | Öğretmenler)

Cari Harcama: Personel giderleri, sosyal güvenlik kurumlarına devlet primi giderleri, bütçe hazırlama rehberi ve merkezi yönetim bütçe kanunları ile belirlenen asgari değerleri aşmayan ve normal ömrü bir yıl ya da bir yıldan az olan mal ve hizmet alım giderleri ile faiz giderlerdir.
(Kaynak: https://bit.ly/3gGBJe1 , Eğitim İzleme Raporu 2020 | Eğitim Yönetişimi ve Finansmanı)

Ciddi Maddi Yoksulluk İçinde Olma: Finansal sıkıntıda olma durumunu ifade eden maddi yoksunluk; çamaşır makinesi, renkli televizyon, telefon ve otomobil sahipliği ile beklenmedik harcamalar, evden uzakta bir haftalık tatil, kira, konut kredisi, borç ödemeleri, iki günde bir et, tavuk, balık içeren yemek ve evin ısınma ihtiyacının ekonomik olarak karşılanamama durumu ile ilgili hanehalklarının algılarını yansıtmaktadır. Bu dokuz maddenin en az dördünü karşılayamayanların oranı, ciddi maddi yoksunluk oranı olarak tanımlanmaktadır.
(Kaynak: https://bit.ly/3fevLAF , Eğitim İzleme Raporu 2020 | Eğitim Yönetişimi ve Finansmanı)

Cinsiyet Oranı: Belirli bir öğretim yılında ilgili öğretim türünün kız çocuk brüt okullaşma oranının, aynı öğretim yılında ilgili öğretim türünün erkek çocuk brüt okullaşma oranına olan göreli büyüklüğünü gösterir.
(Kaynak:
https://sgb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2023_09/29151106_meb_istatistikleri_orgun_egitim_2022_2023.pdf , Eğitim İzleme Raporu 2023

Çocuğun İyi Olma Hali: Çocuğun iyi olma hali, çocuğun yaşam kalitesini, öznel iyi olma halini ve memnuniyetini ön plana alan ve yapabilirliklerini artırmayı hedefleyen bir yaklaşımdır. Bu yaklaşım sağlık, maddi durum, eğitim, ev ve çevre koşulları, ilişkiler gibi alanlarda çocuğun iyi olmasını hedefler, çocuğun refahına ve gelişmesine bütünsel olarak yaklaşır.
(Kaynak: https://bit.ly/2WTrcFb , Eğitim İzleme Raporu 2019 | Eğitimin İçeriği)

Çocuğun Katılım Hakkı: Çocuk katılımı, tüm çocukların görüşlerini serbestçe ifade etmesi, bu görüşlerin yetişkinler tarafından ciddiye alınması ve çocukların kendilerini ilgilendiren karar alma süreçlerinde etkin rol almalarıdır. Çocuğun katılım hakkı Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin (ÇHS) 12. Maddesi ile güvence altına alınır. Çocuk katılımında süreçler saydam ve bilgilendirici, gönüllü, saygılı, ilgili, çocuk dostu, içermeci, eğitim ile desteklenmiş, güvenli ve risklere duyarlı ve hesap verebilir olmalıdır.
(Kaynak: https://bit.ly/2zm26WI , Eğitim İzleme Raporu 2019 | Eğitimin İçeriği)

Çocuk Hakları: Çocuk hakları insan haklarıdır; çocukların kendilerine özgü ihtiyaçlarından dolayı ayrı olarak tanımlanmıştır. 1989 yılında kabul edilen BM Çocuk Haklarına Dair Sözleşme 18 yaşına kadar her çocuğun sahip olduğu sivil, kültürel, ekonomik, siyasi ve sosyal hakları kapsar. Sözleşme; “ayrımcılık yapmama”, “çocuğun üstün yararı”, “çocuğun varlığını ve gelişimini sürdürmesini sağlama” ile “katılım” ilkeleri doğrultusunda; hükümetlerin/devletlerin yerine getirmesi gereken temel yükümlülükleri belirtir.
(Kaynak: https://bit.ly/2ZuGiTE , Eğitim İzleme Raporu 2019 | Eğitimin İçeriği)

Çocuk İşçiliği: Çocuğun çocukluğunu yaşamasına engel olan; fiziksel, bilişsel ve ruhsal olarak sağlıklı gelişimini zedeleyen her aktiviteyi içerir.
(Kaynak: http://bit.ly/32je9MI , Eğitim İzleme Raporu 2019 | Öğrenciler ve Eğitime Erişim)

Çoklu Ayrımcılık: Ayrımcı uygulamanın birden fazla ayrımcılık temeli ile ilişkili olması durumudur.
(Kaynak: http://bit.ly/2PKrP0S , Eğitim İzleme Raporu 2019 | Öğrenciler ve Eğitime Erişim)

Destek Eğitim Odaları: Destek eğitim odaları, okul ve kurumlarda, kaynaştırma/bütünleştirme yoluyla eğitim uygulamaları
kapsamında yetersizliği olmayan akranlarıyla birlikte aynı sınıfta eğitimlerine devam eden özel eğitim
ihtiyacı olan öğrencilerin sunulan eğitim hizmetlerinden en üst düzeyde yararlanmaları amacıyla özel araç gereçler ile eğitim materyalleri sağlanarak oluşturulmuş eğitim ortamlarıdır.
(Kaynak: https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2016_08/03045051_destek_egitim_odasi_kilavuz.pdf)

Dezenformasyon​: Zarar vermek için kasıtlı olarak yanlış bir bilginin yayılmasıdır.
(Kaynak: Bilgi düzensizliği çağına giriş, teyit.org ve ÖA “Bilgi düzensizliği çağına giriş” – “İnfodemi” ile Etkin Mücadele İçin Bireylerin Yanlış Bilgi Karşısındaki Tutumlarının ve Bu Tutumların Belirleyicilerinin Araştırılması: COVID-19 Örneği, İstanbul Bilgi Üniversitesi ve Turkuaz Lab)

Dijital Okuryazarlık: Bireylerin özel yaşam durumları içinde sosyal hareket oluşturabilmek ve bu süreci yansıtmak için dijital araçları uygun biçimde kullanma ve dijital kaynakları belirleme, ulaşma, yönetme, bütünleştirme, değerlendirme, analiz ve sentez yapabilme, yeni bilgiyi oluşturma, medya ifade biçimleri yaratma ve diğerleri ile iletişim içinde olmayı olanaklı kılmaya ilişkin farkındalık, tutum ve yetenektir.
(Kaynak: Coşkun, Y. D., Cumaoğlu, G. K. ve Seçkin, H. (2013). Bilgisayar öğretmen adaylarının bilişim alanıyla ilgili okuryazarlık kavramlarına yönelik görüşleri. International Journal Of Human Sciences, 10(1), 1259-1272. , Eğitim İzleme Raporu 2020 | Eğitimin İçeriği)

Dijital Pedagoji: Dijital araçların eğitim bağlamında salt kullanımına değil, anlamlı pedagojik değişim için kullanımına işaret eder. Uzaktan öğrenme, hibrit öğrenme, ters yüz sınıf gibi modelleri kapsayan fakat yüz yüze öğrenme içeriğinde de var olan pedagojik anlayışı kapsar.

Dijital Uçurum: Farklı sosyo-ekonomik düzeydeki bireylerin ve toplulukların bilgi iletişim teknolojilerine erişimde ve kullanımında yaşadığı eşitsizliktir. Dijital uçurumu diğer eşitsizliklerden ayıran, bu uçurumun mevcut eşitsizlikleri daha da derinleştirebilme potansiyelidir.
(Kaynak: Türkiye’de Koronavirüsün Eğitime Etkileri)

Doğal Öğrenme: Bireylerin, duyularını ve bedenlerini kullanmalarını gerektiren deneyimlere doğal olarak dahil oldukları ve bu deneyimleri daha etkin bir şekilde kavrama kapasitesine sahip oldukları öğrenme sürecidir.
(Kaynak: https://bit.ly/3ea5OkT , Eğitim Laboratuvarı)

Dolaylı Ayrımcılık: Herkes için aynı şekilde geçerli ve görünüşte tarafsız olan, ancak bazı kişi ve gruplar üzerinde diğerlerinden farklı olarak veya diğer gruplardan daha fazla olumsuz etkiler yaratan yasal düzenleme, uygulama ve tedbirlerdir.
(Kaynak: http://bit.ly/36uW8i5 , Eğitim İzleme Raporu 2019 | Öğrenciler ve Eğitime Erişim)

Döner Sermaye İşletmeleri: Millî Eğitim Bakanlığı tarafından uygun görülen mesleki ve teknik ortaöğretim kurumlarında kurulan işletmelerdir. Bu işletmelerin olduğu okullarda, okulun mesleki ve teknik eğitim alanı ile ilgili öğrencilerin uygulamalı eğitim alması amacıyla mal ve hizmet üretme ve satma faaliyetleri yapılır. (Kaynak: https://bit.ly/36p1xaL , Eğitim İzleme Raporu 2019 | Eğitimin Finansmanı)

Duygusal Emek: Öğretmenler için duygusal emek vermek karar alma ve duygusal yönetim becerilerinin bir arada kullanıldığı karmaşık süreçlerdir. Öğretmenlerin eğitim ortamlarında duygularını profesyonel kurallara uyacak şekilde yönetmesi ve bunu yaparken öğrencilere rol model olacak tutum ve davranışları sürdürmesi gerekir.
(Kaynak: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8657663/)

Düşünme Becerileri: Düşünme becerileri, düşünme süreçlerinde kullanılan bilişsel yetilerdir. Bu becerilerle, çeşitli bilgiler ve gözlemlenen olgular algılanır, anlamlandırılır, analiz edilir, sentezlenir, değerlendirilir ve başka bağlamlara uyarlanır. Düşünce becerileri odaklanma, üstbiliş, eleştirel düşünme, karar verme, problem çözme gibi birçok beceriyi içerir.

Eğitim Aracı: Örgün ve yaygın eğitim kurumlarında kullanılacak ders kitabı, öğrenci çalışma kitabı, öğretmen kılavuz kitabı ile öğretmen ve öğrencilere kaynak olması için geliştirilen basılı ve elektronik eğitim materyallerine eğitim aracı denir.
(Kaynak: Eğitim İzleme Raporu 2019 | Eğitimin İçeriği)

Eğitimde İyi Örnek: Çocukların, doğrudan ya da dolaylı olarak iyi olma haline ve öğrenmesine katkı sunan; geliştirildiği öğrenme ortamında, yeni ve yaratıcı, kişisel ya da akademik gelişimine katkı yapan, bilgi, beceri ya da davranış kazandıran çalışma.
(Kaynak: Eğitim Laboratuvarı)

Eğitim Ve Öğretimden Erken Ayrılma: Avrupa Topluluğu İstatistik Ofisinin (Eurostat) yayınladığı ve hane halkı araştırmasına göre 18–24 yaş aralığındaki kişilerden en fazla ortaokul mezunu olan ve daha üstü bir eğitim kademesinde kayıtlı olmayanların ilgili çağ nüfusuna oranı olarak ifade edilen göstergedir.
(Kaynak: http://bit.ly/36Cs9og , Eğitim İzleme Raporu 2019 | Öğrenciler ve Eğitime Erişim)

Eğitim Ve Öğretim Desteği: Örgün eğitim yapan özel ilkokul, özel ortaokul ve özel liselerde öğrenim gören Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı öğrenciler için, resmî okullarda öğrenim gören bir öğrencinin okul türüne göre her kademede okulun öğrenim süresini aşmamak üzere verilen nakdi yardımdır.
(Kaynak: https://bit.ly/3bWrxvl , Eğitim İzleme Raporu 2019 | Eğitimin Finansmanı)

Ek Gösterge: Devlet memurlarının aylık ücretlerinin, emekli ikramiyelerinin ve emekli aylıklarının hesaplanmasında kullanılan unsurlardan biridir.
(Kaynak: Eğitim İzleme Raporu 2019 | Öğretmenler)

Ekonomik Sınıflandırma: Bakanlığın ilgili görev ve fonksiyonunu yerine getirirken yürüttüğü etkinliklere göre yapılan bütçe sınıflandırmasıdır.
(Kaynak: Eğitim İzleme Raporu 2019 | Eğitimin Finansmanı)

Eleştirel Düşünme: Bireylerin amaçlı olarak ve kendi kontrolleri altında yaptıkları, alışılmış olanın ve kalıpların tekrarının engellendiği, önyargıların, varsayımların ve sunulan her türlü bilginin sınandığı, değerlendirildiği, yargılandığı ve farklı yönlerinin, açılımlarının, anlamlarının ve sonuçlarının tartışıldığı, fikirlerin çözümlenip değerlendirildiği, akıl yürütme, mantık ve karşılaştırmanın kullanıldığı ve sonucunda belirli fikirlere, kuramlara veya davranışlara varılan düşünme biçimidir.
(Kaynak: https://bit.ly/2TxL6DT , Eğitim İzleme Raporu 2019 | Eğitimin İçeriği)

e-Öğrenme (e-Learning): Bir uzaktan eğitim yöntemi olan e-Öğrenme, eğitim içeriklerinin internet veya intranet üzerinden sesli veya görüntülü, senkron (eşzamanlı) veya asenkron farklı zamanlı) biçimlerde aktarılmasıdır.
(Kaynak: Türkiye’de Koronavirüsün Eğitime Etkileri)

Erişilebilirlik: Binaların, açık alanların, ulaşım ve bilgilendirme hizmetleri ile bilgi ve iletişim teknolojisinin, engelliler tarafından güvenli ve bağımsız olarak ulaşılabilir ve kullanılabilir olması.
(Kaynak: https://www.aile.gov.tr/sss/engelli-ve-yasli-hizmetleri-genel-mudurlugu/erisilebilirlik/ , Eğitim İzleme Raporu 2023)

Etki Değerlendirme: Etki değerlendirme, bir uygulamanın olası etkilerini tanımlamayı, uygulama sürecini ve sonuçları izlemeyi, nitel ve nicel yöntemlerle etkiyi ölçmeyi ve değerlendirmeyi içerir. Kapsamlı bir etki değerlendirmede, sonuçlar kadar süreçlerin de izlenip değerlendirilmesi önemlidir. Etki değerlendirme bulguları, uygulamayı geliştirmek ve daha etkin hâle getirmek için kullanılabilir.

e-Twinning Programı: Avrupa ülkelerindeki okullarda çalışan öğretmenlerin iletişim kurmaları, işbirliği yapmaları, birlikte projeler geliştirmeleri için oluşturulmuş bir topluluktur. Türkiye bu programa 2009 yılında katıldı.
(Kaynak: http://etwinning.meb.gov.tr/etwnedir/ , Eğitim İzleme Raporu 2020 | Öğretmenler)

Evrensel Tasarım: Ürünlerin, çevrenin, programların ve hizmetlerin özel bir ek tasarıma veya düzenlemeye gerek duyulmaksızın, mümkün olduğunca herkes tarafından kullanılabilecek şekilde tasarlanması.
(Kaynak: https://universaldesign.ie/What-is-Universal-Design/ , Eğitim İzleme Raporu 2023)

Evrensel Tasarım İlkesi: Evrensel Tasarım bütün ürün ve ortamların, herkesin en üst biçimde yararlanmasına olanak verecek ve estetik olacak şekilde tasarlanmasıyla ilgilenir. Eğitimde evrensel tasarım bağlamında önerilen çeşitli ilkeler; eğitim ortamları ile eğitim içeriğinin aktarılması süreçlerinin güvenli ve katılımcı olmasının sağlanması, eğitimöğretim süreçlerinde geri bildirime yer verilmesi ve ölçme değerlendirmenin öğrencilerin farklılıkları gözetilerek oluşturulması gibi konuları içerir.
(Kaynak: Rao, K., Ok, M. W. ve Bryant, B. R. (2014). A review of research on universal design educational models. Remedial and Special Education, 35(3), 153–166. https://doi.org/10.1177/0741932513518980 , Eğitim İzleme Raporu 2020: Öğrenciler ve Eğitime Erişim)

Eylem Araştırması: Bir yandan bilimsel bir bilgi ortaya çıkarırken bir yandan da uygulamalara, projelere, programlara dayanak oluşturmayı amaçlayan bir yöntemsel yaklaşımdır. Eylem araştırması yaklaşımında, araştırmacılarla uygulayıcılar ve konuyla ilgili paydaşlar birlikte çalışırlar.
(Kaynak: Small, S. A. ve Uttal, L. (2005). Action-oriented research: Strategies for engaged scholarship. Journal of Marriage and Family, 67(4), 936 – 948. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/epdf/10.1111/j.1741-3737.2005.00185.x )

Fiziksel Okuryazarlık: Fiziksel farkındalığı da kapsayan temel hareket becerilerine, fiziksel etkinliklere ve spora yönelik olumlu tutumlara ve harekete dair temel bilgilere sahip olmak anlamına gelir.
(Kaynak: Eğitim Laboratuvarı)

Fonksiyonel Sınıflandırma: Devletin yürüttüğü hizmetlere göre yapılan bütçe sınıflandırmasıdır. Bu hizmetler şunlardır; genel kamu hizmetleri, savunma hizmetleri, kamu düzeni ve güvenlik hizmetleri, ekonomik işler ve hizmetler, çevre koruma hizmetleri, iskan ve toplum refahı hizmetleri, sağlık hizmetleri, dinlenme, kültür ve din hizmetleri, eğitim hizmetleri, sosyal güvenlik ve sosyal yardım hizmetleri.
(Kaynak: Eğitim İzleme Raporu 2019 | Eğitimin Finansmanı)

Hak Temelli Yaklaşım: Uluslararası ve yerel sözleşme ve bildirilerle belirlenmiş ve uzlaşılmış evrensel hak ve özgürlükleri gözeten yaklaşımdır.
(Kaynak: http://bit.ly/2JOCofl , Eğitim İzleme Raporu 2019 | Öğrenciler ve Eğitime Erişim)

Hazırbulunuşluk: Öğrencinin okulda başarılı olmasını sağlayacak temel becerilere ve bilgiye sahip olma durumudur. Bu temel standartlar öğrencinin bilmesi gerekenler ve yapabilecekleri konusunda çıtayı belirler ve okuryazarlık, matematik, yönergeleri takip etme, diğer çocuklarla iyi çalışma ve öğrenme etkinliklerine katılma dahil olmak üzere bir dizi temel davranış ve yeteneği edinerek öğrenme ortamlarına başarılı geçiş yapmasını sağlar.
(Kaynak: https://uni.cf/2Y57aYE , Eğitim İzleme Raporu 2020 | Eğitimin İçeriği)

Hesap Verebilirlik: Kamu yetkililerinin, kamu kaynaklarının nasıl kullanıldığı konusunda hesap verebilmesidir.
(Kaynak: Eğitim İzleme Raporu 2019 | Eğitimin Yönetişimi)

İçerik Analizi: Metinlerden (veya diğer anlamlı materyallerden) kullanım bağlamlarına ilişkin tekrarlanabilir ve geçerli çıkarımlar yapmayı amaçlayan bir araştırma tekniğidir.
(Kaynak: Krippendorff, K. (2004). Content Analysis An Introduction to Its Methodology. SAGE Publications.)

İkili Eğitim: Aynı okulda ayrı öğrenci gruplarıyla sabah ve öğleden sonra yapılan eğitim ve öğretimdir.
(Kaynak: Eğitim İzleme Raporu 2019 | Eğitimin Finansmanı)

İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflandırması: Bölgesel istatistiklerin toplanması, geliştirilmesi, bölgelerin sosyo-ekonomik analizlerinin yapılması, bölgesel politikaların çerçevesinin belirlenmesi ve Avrupa Birliği Bölgesel İstatistik Sistemine uygun karşılaştırılabilir istatistiki veri tabanı oluşturulması amacıyla ülke genelinde tanımlanan sınıflandırmadır.
(Kaynak: http://bit.ly/2rgbJ4T , Eğitim İzleme Raporu 2019 | Öğrenciler ve Eğitime Erişim)

İyi Yönetişim İlkeleri: Hesapverebilirlik, Tutarlılık, Sorumluluk, Adillik, Şeffaflık, Katılımcılık, Etkinlik, Yerindenlik, Hukuka bağlılık, Ölçülülük
(Kaynak:
https://arge.com/kitaplar/iyi-yonetisim-el-kitabi.pdf , Eğitim İzleme Raporu 2023)

Kapsayıcı Eğitim: Eğitim kurumlarının ve süreçlerinin cinsiyet, etnik köken, dil, din, yerleşim yeri, sağlık durumu, sosyoekonomik durum vb. özelliklerinden ya da koşullarından bağımsız olarak tüm çocukların gereksinimlerine yanıt verecek biçimde yeniden düzenlenmesini öngören bir süreçtir.
(Kaynak: http://bit.ly/2WKVyYV , Eğitim İzleme Raporu 2020 | Eğitimin İçeriği)

Katılımcılık: Herkesin karar alma süreçlerine doğrudan ya da meşru temsilciler aracılığıyla katılmasıdır. Katılımı mümkün kılacak ifade özgürlüğünün bulunmasıdır. Halkın, karar alma süreçlerinin hazırlık, uygulama ve izleme aşamalarına etkin biçimde dahil olmasıdır.
(Kaynak: Eğitim İzleme Raporu 2019 | Eğitimin Yönetişimi)

Kaynaştırma Yoluyla Eğitim: Özel eğitime ihtiyacı olan bireylerin eğitimlerini, destek eğitim hizmetleri de sağlanarak akranlarıyla birlikte resmî veya özel örgün ve yaygın eğitim kurumlarında sürdürmeleri esasına dayanan özel eğitim uygulamalarıdır.
(Kaynak: http://bit.ly/34uV8IQ , Eğitim İzleme Raporu 2019 | Öğrenciler ve Eğitime Erişim)

Kazanım: Öğretim programlarında herhangi bir etkileşim sonucunda bireyin bilişsel, duyuşsal ve psikomotor alanda edinmeleri hedeflenen becerilerdir.
*psikomotor: Herhangi bir eylemi belirli bir beceri ölçüsüne göre yapabilme.
(Kaynak: Eğitim İzleme Raporu 2019 | Eğitimin İçeriği)

Klinik Öğretmen Eğitimi: Öğretmen adaylarının okul topluluğunun bir parçası olmasını sağlayan, K-12 düzeyinde öğrencilerin öğrenme süreçlerinin bir paydaşı olmalarını sağlayan, derinlemesine klinik deneyimler yaşamalarına olanak tanıyan, uygulamaya dayalı bir öğretmen hazırlama modeli.
(Kaynak: Dani, D. E., Hallman-Thrasher, A., Harrison, L. M., Diki, K., Felton-Koestler, M. Kopish, M., Dunham, J. ve Harvey, L. W. (2018). T. E. Hodges ve A. C. Baum (ed.), Handbook of Research on Field-Based Teacher Education içinde (s. 117-141). IGI Global. , Eğitim İzleme Raporu 2020 | Öğretmenler)

Kolektif Etki: Farklı sektörlerden bir grup önemli aktörün spesifik bir sosyal sorunu çözmek için ortak bir amaç doğrultusunda bir araya gelmeleri.
(Kaynak: Eğitim Laboratuvarı)

Kurum Bazlı Öğretmen İhtiyacı: Öğretmen ihtiyacının eğitim kurumu temelinde belirlenmesi durumunda istihdam edilmesi gereken öğretmen sayısıdır.
(Kaynak: https://bit.ly/2IvZzOs , Eğitim İzleme Raporu 2020 | Öğretmenler)

Makul Düzenleme: Engellilerin insan haklarını ve temel özgürlüklerini tam ve diğer bireylerle eşit şekilde kullanmasını veya bunlardan yararlanmasını sağlamak üzere belirli bir durumda ihtiyaç duyulan, ölçüsüz veya aşırı bir yük getirmeyen, gerekli ve uygun değişiklik ve düzenlemeler.
(Kaynak: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2009/07/20090714- , Eğitim İzleme Raporu 2023)

Malenformasyon: Doğru bilginin zarar vermek amacıyla yayılmasıdır.
(Kaynak: Bilgi düzensizliği çağına giriş, teyit.org ve ÖA “Bilgi düzensizliği çağına giriş” – “İnfodemi” ile Etkin Mücadele İçin Bireylerin Yanlış Bilgi Karşısındaki Tutumlarının ve Bu Tutumların Belirleyicilerinin Araştırılması: COVID-19 Örneği, İstanbul Bilgi Üniversitesi ve Turkuaz Lab)

Maliyet-Etkililik Analizi: Program ve politika alternatiflerinin kaynak kullanımına göre etkililiğinin değerlendirilebilmesi için uygun çıktı ölçütlerini maliyetlerle birleştiren bir yöntemdir. Genel yaklaşım, alternatiflerin sonuçlarının etkililiğine göre en düşük maliyetli olanın benimsenmesidir.
(Kaynak: Levin, H. (2001). Waiting for Godot: costeffectiveness analysis in education. New Directions for Evaluation, 2001(90), 55-68. https://www.researchgate.net/publication/227624965_Waiting_for_Godot_Cost-Effectiveness_Analysis_in_Education , Eğitim İzleme Raporu 2021: Eğitim Yönetişimi ve Finansmanı)

Mezenformasyon: Yanlış bilginin zarar verme kastı olmadan yayılmasıdır.
(Kaynak: Bilgi düzensizliği çağına giriş, teyit.org ve ÖA “Bilgi düzensizliği çağına giriş” – “İnfodemi” ile Etkin Mücadele İçin Bireylerin Yanlış Bilgi Karşısındaki Tutumlarının ve Bu Tutumların Belirleyicilerinin Araştırılması: COVID-19 Örneği, İstanbul Bilgi Üniversitesi ve Turkuaz Lab)

Net Okullulaşma Oranı:  İlgili öğrenim türündeki teorik yaş grubunda bulunan öğrencilerin, ait olduğu öğrenim türündeki teorik yaş grubunda bulunan toplam nüfusa bölünmesi ile elde edilir.
(Kaynak: http://bit.ly/34uV8IQ , Eğitim İzleme Raporu 2019 | Öğrenciler ve Eğitime Erişim)

Net Öğretmen İhtiyacı: Ülke genelindeki norm kadro sayısından kadrolu ve sözleşmeli öğretmen mevcudu çıkarılmasından sonra kalan sayıdır.
(Kaynak: https://bit.ly/2IvZzOs , Eğitim İzleme Raporu 2020 | Öğretmenler)

Nominal Olarak Artma/Azalma: İki farklı yılın bütçeleri karşılaştırılırken, bütçelerin miktarları enflasyon dahil edilerek ortak bir yıla dönüştürülmeden karşılaştırıldığında nominal olarak artma/azalma görülür. Bu artma/azalma gerçek değil, sadece sayısal bir artma/azalmadır. Esas olan enflasyonu dahil ederek, bütçe miktarının satın alma gücündeki değişikliğe bakmaktır.
(Kaynak: Eğitim İzleme Raporu 2019 | Eğitimin Finansmanı)

Norm Fazlası Öğretmenler: Atanmış olduğu bölgede kendi branşından öğretmen ihtiyacı bulunmayan öğretmenler norm fazlası durumunda kalıyorlar. Norm fazlası öğretmen olgusu hem öğretmen ihtiyacının giderilmesinin güçleşmesine hem de kaynakların verimsiz kullanılmasına neden oluyor.
(Kaynak: Eğitim İzleme Raporu 2019 | Öğretmenler)

Okul İklimi: Okul iklimi, öğrenciyi çevreleyen fiziksel, sosyal, duygusal, entelektüel ve yönetimsel etkenlerin ve koşulların birbiriyle etkileşimi sonucu oluşur. Okul iklimi, güvenlik ortamı, topluluk ortamı, kurumsal ortam ve akademik ortam olmak üzere dört farklı başlığa ayrılıyor."
(Kaynak: Wang ve Degol'den (2016) aktaran Köse, A. (2020).
https://www.egitimreformugirisimi.org/wp-content/uploads/2020/11/EIR20_Egitim-Ortamlari.pdf)

Okul Özerkliği: Eğitim sisteminin çeşitli alanlarındaki kararlarda okulların karar alma yetkisinin düzeyi, okul özerkliğini gösterir. Okulların kararları çoğunlukla kendilerinin alabildiği eğitim sistemlerinde okul özerkliği yüksekken, merkezi otoritenin ana karar alıcı olduğu eğitim sistemleri daha merkezi sistemlerdir.
(Kaynak: https://bit.ly/326DzRD , Eğitim İzleme Raporu 2020 | Eğitim Yönetişimi ve Finansmanı)

Okuma Becerileri: Bir kişinin amaçlarına ulaşmak, bilgi ve potansiyelini geliştirmek ve topluma etkin bir şekilde katılmak için metinleri anlama, kullanma, değerlendirme, yansıtma ve metinlerle etkileşim kurma yeteneği.
(Kaynak: OECD 2019 - Okuma Becerilerinin Toplumsal Cinsiyet Bağlamında Değerlendirilmesi: PISA 2018 Verileriyle Bir Analiz)

Okuryazarlık: Belirli bir alanda bilgi ve yetkinlik sahibi olmaktır.
(Kaynak: Eğitim İzleme Raporu 2019 | Eğitimin Yönetişimi)

Oyun: Etkileşim, keyif ve keşif imkânı sağlayan çeşitli faaliyetler. Bazı oyunlar belirli hedefler ve kurallar barındırırken, bazı oyunlar somut bir hedef veya kural olmaksızın doğal akışta gelişebilir.

Oyun Hakkı: Çocuğun iyi olma haline bütüncül olarak etki eden, beslenme, sağlık, barınma ve eğitim gibi temel ihtiyaçları arasında yer alan, tüm çocukların sahip olduğu ve Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına dair Sözleşme’yle de güvence altına alınmış olan çocuk haklarından biri. Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına dair Sözleşme’nin 31. maddesi çocuğun dinlenme, boş zaman değerlendirme, oynama ve yaşına uygun eğlence etkinliklerinde bulunma, kültürel ve sanatsal yaşama serbestçe katılma hakkını kapsar. Sözleşme, çocuğun kültürel ve sanatsal yaşama tam olarak katılma hakkını saygı duyarak tanıma, özendirme ve çocuklar için, boş zamanı değerlendirme, dinlenme, sanatsal ve kültürel etkinlikler konusunda uygun ve eşit fırsatları sağlamaya teşvik etmek gibi devletlerin temel yükümlülüklerini belirtir.
(Kaynak: https://www.unicef.org/turkey/%C3%A7ocuk-haklar%C4%B1na-dair-s%C3%B6zle%C5%9Fme)

ÖABT: Öğretmenlik Alan Bilgisi Testi (ÖABT), Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi Başkanlığı’nın (ÖSYM) 10 Aralık 2012 tarihli kararıyla ilk kez 14 Temmuz 2013’te gerçekleştirildi. ÖABT öğretmen kadrolarına yapılacak atamalarda öğretmenlerin alan bilgilerinin ölçülmesini amaçlıyor.
(Kaynak: http://bit.ly/2QxWEX4 , Eğitim İzleme Raporu 2019 | Öğretmenler)

Öğrenme/Eğitim Ortamları: Öğrenme ortamları, öğrenmenin gerçekleştiği her türlü fiziksel ve dijital ortamı, sınıfları, okulları, evi, servisi, okul dışındaki açık ve kapalı mekânları kapsar. Öğrenmenin gerçekleştiği ortamın iklimini, ortak değerleri, yaklaşımları ve bireyler arasındaki ilişkiler bütününü de içerir.  

Öğrenme Kaybı: Genellikle eğitime ara verilmesi ya da eğitimin kesintiye uğraması nedeniyle genel veya özel bilgi ve becerilerde ya da öğrencinin akademik ilerlemesinde görülen kayıp.
(Kaynak: EdGlossary (2013). Learning loss. Şubat 2021, https://www.edglossary.org/learning-loss/ , Eğitim İzleme Raporu 2020: Eğitimin Çıktıları)

Öğrenme Yoksulluğu: 10 yaşına geldiğinde basit bir metni okuyup anlamama durumu.
(Kaynak: The World Bank (2019,15 Ekim). Learning poverty. Şubat 2021, https://www.worldbank.org/en/topic/education/brief/learning-poverty , Eğitim İzleme Raporu 2020: Eğitimin Çıktıları)

Öğretim Programı: Her bir ders için öğrencilerin ulaşması beklenen genel amaçları, bu amaçlar doğrultusunda edinilmesi hedeflenen bilgi, beceri ve tutumları ifade eden kazanımlar ile bunların öğrencilere aktarılması sürecinde kullanılacak öğretim ve değerlendirme yöntem, teknik ve stratejilerine ilişkin açıklama ve yönlendirmeleri kapsar.
(Kaynak: Eğitim İzleme Raporu 2019 | Eğitimin İçeriği)

Öğretmen Eğitimcisi: Öğretmenlerin öğretmenleri olarak hizmet öncesi eğitimler yoluyla gelecekteki öğretmenlerin mesleki öğrenmelerine ve/veya hizmetiçi eğitimler yoluyla hizmet veren öğretmenlerin profesyonel gelişimlerine katkı sunan sosyal bilimciler.
(Kaynak: Murray, J., Swennen, A. ve Shagrir, L. (2009). Understanding teacher educators’ work and identities. A. Swennen ve M. van der Klink (ed.), Becoming a teacher educator: Theory and practice for teacher educators içinde (s.29-43). Springer. , Eğitim İzleme Raporu 2020 | Öğretmenler)

Öğretmenin İyi Olma Hali: Öğretmenin iyi olma hali öğretmenin işinde kendini nasıl hissettiği ve nasıl görev yaptığı ile ilgilidir. Bilişsel, psikolojik, fiziksel ve sosyal öğelerden oluşur, bağlamdan etkilenir ve birçok yönden eğitim süreç ve çıktılarını etkiler.
(Kaynak: http://bit.ly/2rXIW5w , Eğitim İzleme Raporu 2019 | Öğretmenler)

Özel Eğitim: Bireysel ve gelişim özellikleri ve eğitim yeterlilikleri açısından akranlarından anlamlı düzeyde farklılık gösteren bireylerin eğitim ve sosyal ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla geliştirilmiş eğitim programları ile bu programları uygulamak için eğitim alan kişilerle bireylerin ihtiyaçlarına uygun ortamlarda sürdürülen eğitimdir.
(Kaynak: https://bit.ly/3ebTFw0 , Eğitim İzleme Raporu 2019 | Eğitimin İçeriği)

Özel Yetenek: Zeka, yaratıcılık, sanat, liderlik kapasitesi, motivasyon veya özel akademik alanlarda yaşıtlarına göre yüksek düzeyde performans gösteren bireyi ifade eder.
(Kaynak: http://bit.ly/2pI6M4p , Eğitim İzleme Raporu 2019 | Öğrenciler ve Eğitime Erişim)

Özne Olan Öğretmen: Öğretim pratiklerini iyileştirmek, kendi mesleki öğrenme deneyimini yönlendirmek, mesleki kimliğini oluşturmak, biçimlendirmek veya dönüştürmek, dayanışmaya dayanan işbirliği çevresinde kendisinin ve meslektaşlarının öğrenmesine katkıda bulunmak için bilerek ve isteyerek eyleme geçen öğretmen.
(Kaynak: Eğitim İzleme Raporu 2019 | Öğretmenler)

Özyeterlik: Bireyin farklı durumlarla baş etme, belli bir performansı göstermek için gerekli etkinlikleri düzenleyip başarılı olarak yapma kapasitesi hakkında kendi algılayışı, inancı ve yargısıdır.
(Kaynak: Demirtaş, H., Cömert, M. ve Özer, N. (2011). Öğretmen adaylarının öz yeterlik inançları ve öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları. Eğitim ve Bilim, 36(159), 96-111. , Eğitim İzleme Raporu 2020 | Öğretmenler)

Parasız Yatılı Öğrenci: Örgün ve resmi ortaöğretim kurumlarında öğrenim gören ve ortaöğretim kurumları pansiyonlarında ücret ödemeden barınma hakkı elde eden öğrencileri ifade eder.
(Kaynak: Millî Eğitim Bakanlığına Bağlı Resmi Okullarda Yatılılık, Bursluluk, Sosyal Yardımlar ve Okul Pansiyonları Yönetmeliği. (2016, 25 Kasım). Resmi Gazete (Sayı: 29899). https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/3.5.20169487.pdf , Eğitim İzleme Raporu 2021: Eğitim Yönetişimi ve Finansmanı)

Paydaş Katılımı: Paydaş katılımı, bir uygulamadan veya karardan doğrudan ya da dolaylı olarak etkilenebilecek tüm paydaşların uygulama ve kararların hazırlanma, hayata geçirilme ve değerlendirilme süreçlerinde etkin ve anlamlı bir biçimde söz sahibi olmasıdır.

Pedagojik Formasyon: Öğretmen adaylarının öğretim yöntemlerini uygun bir biçimde kullanmayı öğrenmeleri için almaları gereken eğitimdir. Fen-edebiyat fakültelerinde ilgili alan düzeyinde lisans derecesine sahip olanlar öğretmen olarak atanabilecek yeterliliği edinmek için bu programları tamamlayıp sertifika alırlar. Pedagojik formasyon eğitimi sertifika programlarına ilişkin düzenlemeler Yükseköğretim Kurulu (YÖK) tarafından yapılır.
(Kaynak: Eğitim İzleme Raporu 2019 | Öğretmenler)

PISA: Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programı (PISA), Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) tarafından 2000 yılından itibaren 3 yılda bir düzenlenen araştırmadır. PISA ile 15 yaşında ve örgün eğitimde olan çocukların fen, matematik ve okuma alanlarında bilgiyi gerçek yaşama uygulama becerisi ölçülüyor. Araştırma çoktan seçmeli ve açık uçlu sorular ile anketlerden oluşuyor.
(Kaynak: http://bit.ly/2lfixfI , Eğitim İzleme Raporu 2019 | Eğitimin İçeriği)

Psikolojik İlk Yardım: Psikolojik ilk yardım (PİY); afet, şiddet, kaza, terör saldırısı gibi bireysel ya da toplumsal düzeyde olumsuz etkilere neden olan herhangi bir olay esnasında ya da sonrasında gerçekleştirilen, ilk psikososyal müdahale yaklaşımıdır. Koruyucu ve önleyici ruh sağlığı alanında hem bireysel hem de toplumsal açıdan oldukça önemli bir etkiye sahiptir.  
(Kaynak: MEB ÖRGM (2021).)

Psikolojik İyilik Hali: Kişinin kendisi ve geçmiş yaşamı hakkında olumlu değerlendirmelere sahip olması, bu değerlendirmelere uygun olarak sürekli büyüme ve gelişme çabasını sürdürmesi, yaşamını amaçlı ve anlamlı bulması, başkalarıyla nitelikli ilişkiler kurması, hayatını ve çevresindeki dünyayı etkin bir şekilde yönetme kapasitesine ve kendi hayatının yönünü tayin edebilme duygusuna sahip olması boyutlarını içeren işlevsel bir yaşam sürme halidir.
(Kaynak: Ryff, C. D. ve Keyes, C. L. M. (1995). The structure of psychological well-being revisited. Journal of Personality and Social Psychology, 69(4), 719 , Eğitim İzleme Raporu 2020 | Eğitim Ortamları)

Psikolojik Sağlamlık: Zorluklara rağmen zihinsel, duygusal, sosyal ve ruhsal olarak olumlu sonuçlar elde etme yeteneği.
(Kaynak: Kain, K. L., Levine, P. A. ve Terrell, S. J. (2018). Nurturing resilience: Helping clients move forward from developmental trauma. North Atlantic Books , Eğitim İzleme Raporu 2020 | Eğitim Ortamları)

Psikososyal Destek: Psikososyal kelime anlamıyla birbirini sürekli etkileyen psikolojik ve sosyal etkilerin hareketli ilişkisi anlamına gelirken; afetlerde psikososyal destek; afet sonrası ortaya çıkabilecek psikolojik uyumsuzlukların bozuklukların önlenmesi, aile ve toplum düzeyinde ilişkilerin yeniden kurulması/geliştirilmesi, etkilenenlerin ‘normal’ yaşamlarına geri dönmesi sürecinde kendi kapasitelerini fark etmeleri ve güçlenmelerinin sağlanması, toplumda gelecekte ortaya çıkması muhtemel afet ve acil durumlarla başa çıkma/iyileşme/toparlanma becerilerinin artırılması ve yardım çalışanlarının desteklenmesini içeren ve afet döngüsünün her aşamasında yürütülen çok disiplinli hizmetler bütünü olarak ifade edilebilir.
(Kaynak: AÇSH (2018, 11 Ekim).)

Saydamlık: Bilginin serbestçe dolaşması; süreçlerin, kurumların ve bilginin ilgili herkesin erişimine açık ve anlaşılır olmasıdır. Karar alma süreçlerinin ve kararların tüm paydaşlara açık olmasıdır.
(Kaynak: Eğitim İzleme Raporu 2019 | Eğitimin Yönetişimi)

Serbest Oyun: Çocukların, yetişkinler tarafından belirlenmiş, programlanmış bir biçimde değil, kendi ihtiyaçları ve merakları doğrultusunda yönlendirdikleri oyunlar.

Seyreltilmiş Yüz Yüze Eğitim: COVID-19 salgını sürecinde yüz yüze eğitimin belirlenen kademelerde sınıf mevcudunun ve ders müfredatının seyreltilmesiyle uygulanmasıdır.
(Kaynak: MEB (2020, 12 Ağustos). “Okulları birlikte açacağız”. Mayıs 2021, http://www.meb.gov.tr/okullari-birlikte-acacagiz/haber/21424/tr , Eğitim İzleme Raporu 2021: Eğitim Yönetişimi ve Finansmanı)

Sosyal Duygusal Öğrenme: Duygularımızı tanımak ve yönetmek, diğer insanlara ilgi ve özen göstermek, olumlu ilişkiler kurabilmek, sorumluluğunu alabildiğimiz kararlar verebilmek ve zorlayıcı durumlarla yapıcı ve etik biçimde baş edebilmek sosyal ve duygusal öğrenmenin temelinde yer alan becerilerdir.
(Kaynak: https://bit.ly/2WYqdE5 , Eğitim İzleme Raporu 2019 | Eğitimin İçeriği)

Stratejik Plan: Kamu idarelerinin orta ve uzun vadeli amaçlarını, temel ilke ve politikalarını, hedef ve önceliklerini, performans ölçütlerini, bunlara ulaşmak için izlenecek yöntemler ile kaynak dağılımlarını içeren üst politika belgeleridir.
(Kaynak: https://bit.ly/3gTDftF , Eğitim İzleme Raporu 2020 | Eğitim Yönetişimi ve Finansmanı)

TALIS: Uluslararası Öğretme ve Öğrenme Araştırması, OECD tarafından 2008’den bu yana 5 yılda bir uygulanan uluslararası bir araştırmadır. TALIS okul müdürleri ve öğretmenlerin eğitimleri, çalışma koşulları, mesleki gelişim deneyimleri ve öğretmenlik mesleğine yönelik tutum ve düşünceleriyle ilgili soruları içeriyor; eğitim politikalarının ve uygulamalarının analiz edilmesi ve geliştirilmesi için veri sunmayı amaçlıyor.
(Kaynak: Eğitim İzleme Raporu 2019 | Öğretmenler)

Teknopedagojik Alan Bilgisi: Eğitim-öğretim süreçlerinde alana özgü olarak kullanılabilecek araçlara ve bu araçların öğrenmeye nasıl etki edeceğine yönelik bilgidir (matematik, fen bilimleri, İngilizce vb.). Bu bilgi türü, pedagojik alan bilgisi, teknolojik alan bilgisi ve teknolojik pedagojik bilginin biraradalığıyla sağlanabilir.
(Kaynak: Mishra, P. ve Koehler, M. J. (2006). Technological pedagogical content knowledge: A framework for teacher , Eğitim İzleme Raporu 2020 | Öğretmenler)

Temel Beceri: Bireyin toplum yaşamına aktif olarak katılabilmesi için gerekli olan okuma, yazma, aritmetik, yabancı dil becerisi, işe-uygulamaya dönük teknik beceriler, bilgi ve iletişim teknolojileri, problem çözme, iletişim, liderlik, iş arama, sanatsal ve sportif becerilerdir.
(Kaynak: https://bit.ly/2ATREpR , Eğitim İzleme Raporu 2019 | Eğitimin İçeriği)

Temel Lise: Kanun hükümlerine göre dershane veya öğrenci etüt eğitim merkezi olarak faaliyet göstermekte iken daha sonradan kurumların kurucuları tarafından dönüştürülen ve faaliyetleri 2018-2019 eğitim öğretim yılının sonuna kadar devam edebilecek ortaöğretim özel okullarıdır.
(Kaynak: https://bit.ly/2Zq0aHn , Eğitim İzleme Raporu 2019 | Eğitimin Finansmanı)

TIMSS: Uluslararası Matematik ve Fen Eğilimleri Araştırması (TIMSS), Uluslararası Eğitim Başarılarını Değerlendirme Kuruluşu (IEA) tarafından 1995 yılından itibaren 4 yılda bir uygulanan araştırmadır. TIMMS ile 4 ve 8. sınıfta öğrenim gören çocukların okul öğretim programlarıyla uyumlu olarak fen ve matematik alanlarındaki başarısı ölçülüyor. Araştırma çoktan seçmeli ve açık uçlu sorular ile anketlerden oluşuyor.
(Kaynak: http://bit.ly/2lfixfI , Eğitim İzleme Raporu 2019 | Eğitimin İçeriği)

Toplum Temelli Kurumlar: Diyanet İşleri Başkanlığı’na bağlı 4-6 yaş kurslar ile belediyelerce ve derneklerce açılan kreşlerdir.
(Kaynak: http://bit.ly/34uV8IQ , Eğitim İzleme Raporu 2019 | Öğrenciler ve Eğitime Erişim)

Toplumsal Cinsiyet: Toplumsal cinsiyet, kültür, tarihsel zaman ve coğrafyalara göre değişen biyolojik cinsiyte toplumsal olarak yüklenen roller ve sorumluluklar ile kadınlık ve erkeklik hakkında kabul edilen görüş, beklenti ve normlar bütünüdür.
(Kaynak: https://bit.ly/2ALpCwy , Eğitim İzleme Raporu 2019 | Eğitimin İçeriği)

Toplumsal Cinsiyet Eşitliği: Toplumsal cinsiyet eşitliği, bir insan hakları ilkesi olup cinsiyetler arasında eşit hak, sorumluluk ve fırsatlar ile toplumsal sonuçlara ulaşmada eşitliği ifade eder.
(Kaynak: https://bit.ly/2zW1VRT , Eğitim İzleme Raporu 2019 | Eğitimin İçeriği)

Travma: Fiziksel ve/ya duygusal olarak zarar verici ya da yaşamı tehdit edici bir olayın, olaylar dizisinin ya da birtakım durumların bireyin zihinsel, fiziksel, sosyal, duygusal ve ruhani iyilik hali üzerinde ve fonksiyonlarında uzun süreli olumsuz bir etki yaratması halidir ve bu etki kişiseldir. Bireyin baş etme kapasitesini aşan ve bireyi üstesinden gelemeyeceği kadar çaresiz hissettiren yaşam deneyimleri de (bir çocuğun sürekli olarak kişisel ihtiyaçlarının ihmal edilmesi gibi) travma olarak tanımlanır.
(Kaynak: SAMHSA’s Trauma and Justice Strategic Initiative (2014). SAMHSA’s concept of trauma and guidance for a trauma-informed approach. Eylül 2020, http://nasmhpd.org/sites/default/files/SAMHSA_Concept_of_Trauma_and_Guidance.pdf ve Craig, Susan E. (2016). Trauma sensitive schools. Teachers College Basın , Eğitim İzleme Raporu 2020 | Eğitim Ortamları)

Travmaya Duyarlı Okul: Öğrencilerin ve yetişkinlerin kendilerini güvende hissettikleri, birbirleriyle şefkatli ilişkiler kurdukları, öğrenmenin yanı sıra duygu ve davranışların düzenlenmesinde de birbirlerine destek oldukları bir topluluk ortamıdır. Travmaya duyarlı okul (TDO) modeline göre, öğrencilerin olumsuz davranışları doğrudan ya da dolaylı şekilde fiziksel, duygusal ve sosyal olarak kötü muameleye ve örselenmeye maruz kalmalarının sonucunda gelişir. Dolayısıyla, TDO yaklaşımında davranış problemi olan öğrenciye “Neyin var?” ya da “Senin sorunun ne?” anlayışıyla yaklaşmak yerine “Sana ne oldu?” sorusu temel alınıp öğrenci sorunları araştırılır.
(Kaynak: Craig, Susan E. (2016). Trauma sensitive schools. Teachers College Basın. ve Alexander, J. (2019). Building trauma-sensitive schools: Your guide to creating safe, supportive learning environments for all students. Paul H. Brookes Publishing Company , Eğitim İzleme Raporu 2020 | Eğitim Ortamları)

Türkiye’de Eğitimin Finansmanı Ve Eğitim Harcamaları Bilgi Yönetim Sistemi (TEFBİS): Millî Eğitim Bakanlığı’nın 2011 yılında hizmete soktuğu; il, ilçe ve okullar düzeyinde okulların kaynak türlerine göre gelir ve gider envanterleri; öğrenciye yapılan eğitim harcamaları, gerçek ve güncel verilerle elektronik ortamda, iller, ilçeler ve okullar bazında tespit edilerek eğitime sağlanan kaynakların etkin ve verimli kullanılması, optimum yatırımlara dönüştürülmesi ve eğitimde fırsat ve imkan eşitliğinin sağlanması hedeflenen projedir.
(Kaynak: https://bit.ly/3edSpbQ , Eğitim İzleme Raporu 2019 | Eğitimin Finansmanı)

Türkiye Yeterlilikler Çerçevesi: Türkiye Yeterlilikler Çerçevesi (TYÇ) Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi (AYÇ) ile uyumlu olarak tasarlanan ulusal yeterlilikler çerçevesidir. TYÇ ilköğretim, ortaöğretim ve yüksek öğretimi kapsar; bu kademelerde mesleki, akademik ve diğer öğrenme yollarıyla edinilen tüm yeterlilik esaslarını belirtir. Türkiye Yeterlilikler Çerçevesinin Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik 2015 yılında yürürlüğe girmiştir.
(Kaynak: https://www.myk.gov.tr/index.php/tr/tuerkiye-yeterlilikler-cercevesi , Eğitim İzleme Raporu 2020 | Eğitimin İçeriği)

Unutulma Hakkı: Bir kişinin, üstün bir kamu yararı söz konusu olmadığı sürece dijital hafızada yer alan (haber, fotoğraf, bilgi, belge vb), başkasının bilmesini istemediği kişisel verilerinin silinmesini ve yayılmamasını isteme hakkı. Unutulma hakkı kişilerin kendi rızasıyla verdikleri bilgilerin yanı sıra kendilerinden habersiz üçüncü kişiler tarafından oluşturulan, işlenen ve yayılan içerikleri de kapsıyor.
(Kaynak: Öğretmenler, Sosyal Medya ve Çocuk Hakları)

Uyum Sınıfları: Türkçe bilmeyen veya Türkçe dil beceri düzeyini geliştirmeye gereksinim duyan yabancı uyruklu öğrencilerin dil eğitimi alması ve diğer branş derslerine akademik olarak hazırlanması amacıyla 2019-20’de hayata geçen uygulamadır. Uyum sınıflarına 3-12. sınıfa giden öğrenciler dil becerilerine göre bir veya iki dönem devam edebiliyor.
(Kaynak: https://bit.ly/2zZTS6I , Eğitim İzleme Raporu 2019 | Öğrenciler ve Eğitime Erişim)

Uzaktan Eğitim: Öğretmen ve öğrencinin ayrı mekânlarda olduğu, zaman sınırı ortadan kaldırılarak öğrenme ve öğretme faaliyetlerinin gerçekleştiği, basılı materyaller veya elektronik araçlar vasıtasıyla öğretimin yapıldığı eğitim faaliyeti.
(Kaynak: https://bit.ly/36l3vsI , Türkiye’de Koronavirüsün Eğitime Etkileri)

Yaratıcı Özgüven: Bireyin yaratıcı olabileceğine, karşılaştığı problemleri çözmeye ve değişim yaratmaya yönelik özgüveni.

YKS: Yükseköğretim Kurumları Sınavı 2017-18’de uygulanmaya başlayan üç oturumlu ortaöğretimden yükseköğretime geçiş sınavıdır. İlk oturum olan temel yeterlilik testine (TYT) tüm adaylar katılmak zorundadır. Alan yeterlilik testi ve yabancı dil testine katılım isteğe bağlıdır.
(Kaynak: ÖSYM (2020). 2020 Yükseköğretim Kurumları Sınavı (YKS) kılavuzu. Şubat 2021, https://dokuman.osym.gov.tr/pdfdokuman/2020/YKS/YksKilavuz14052020.pdf , Eğitim İzleme Raporu 2020: Eğitimin Çıktıları)

Yönetişim: Birlikte yönetimi esas alan, karar alma süreçlerine tüm aktörlerin katılımını öngören bir yönetim modelidir.
(Kaynak: https://bit.ly/3bRwtBH , Eğitim İzleme Raporu 2019 | Eğitimin Yönetişimi)