ERG, 2007 yılından bu yana, her yıl eÄŸitim alanındaki geliÅŸmeleri izleyerek EÄŸitim Ä°zleme Raporları yayımlıyor. EÄŸitim gündemindeki geliÅŸmeleri ve deÄŸerlendirmeleri kamuoyu ile daha etkili bir biçimde paylaÅŸmak amacıyla 2019’da EÄŸitim Ä°zleme Raporu 5 dosya halinde yayımlanmaya baÅŸladı. Bunlardan EÄŸitimin Ä°çeriÄŸi dosyası 1 Ekim 2019’da, ÖÄŸrenciler ve EÄŸitime EriÅŸim 7 Kasım 2019’da yayımlandı. Bu veri bülteninde bu iki dosyada öne çıkan bazı verileri paylaşıyoruz.

EĞİTÄ°MÄ°N Ä°ÇERİĞİ

“OrtaöÄŸretim tasarımı” neler getiriyor?

Türkiye’de gençler ortaöÄŸretimden eÅŸit düzeyde yararlanamıyor. Sosyoekonomik düzey farklılıkları ile çocukların eÄŸitim gördüÄŸü okulların performansları arasında bir iliÅŸki olduÄŸu görülüyor. ÖÄŸrencilerin baÅŸarı düzeyinin okul türlerine göre deÄŸiÅŸtiÄŸi biliniyor. Bu baÄŸlamda, ortaöÄŸretimin niteliÄŸinin güçlendirilmesi ve okullar arası nitelik farklarının azaltılmasına olan gereksinim sürüyor. OrtaöÄŸretimde, temel becerilerin geliÅŸtirilmesi, öÄŸretmenlerin desteklenmesi, sınav baskısının azaltılması, okullar arası farkların giderilmesi ve fırsat eÅŸitliÄŸinin saÄŸlanması, planlama ve uygulama sürecinin iyi yönetiÅŸiminin saÄŸlanmasına yönelik gereksinimler eÄŸitimin farklı paydaÅŸları tarafından uzun süredir dile getiriliyordu.*

18 Mayıs 2019 tarihinde açıklanan “ortaöÄŸretim tasarımı” ile bu ihtiyaca yönelik olarak aÅŸağıda paylaşılan düzenlemelerin yapılacağı belirtildi:

• Ders sayıları azalacak.

• 9. Sınıf programına DoÄŸa Bilimleri Deneyimi ve Sosyal Bilimler Deneyimi dersleri eklenecek.

• ÖÄŸrenciler, seçmeli dersleri kendi ilgi, merak, yetenek ve becerilerine göre zorunlu tercih grubu derslerinden ve ilgiye baÄŸlı seçmeli dersler arasında seçebilecekler.

• 9, 10 ve 11. sınıflarda haftalık 35 ders saatine ek olarak haftalık 5 ders saati Hayal-Etkinlik-YaÅŸam (HEY) modülü uygulanacak.

• 9, 10 ve 11. sınıflar Haziran ayında yıl boyunca yaptıkları faaliyetleri portfolyo, sunum ve deÄŸerlendirme çalışmalarıyla sergileme ve paylaÅŸma olanağı bulacak.

• 10 ve 11. sınıflarda zorunlu Bilgi Kuramı ve Uygulamaları dersi olacak.

• 12. sınıf programında ortak derslere ek olarak, Disiplinlerüstü Kariyer Dersleri, Proje ve Sertifika Programları ile Ders Destek Çalışmaları, KiÅŸisel GeliÅŸim ve Rehberlik modülü uygulanacak.

• OrtaöÄŸretim boyunca öÄŸrencilerin kendilerini tanımalarına, ders seçimlerine, kariyer tercihlerine katkıda bulunmak için okullarda kiÅŸisel rehberlik hizmetleri geliÅŸtirilecek ve “kariyer ofisi” kurulacak.

 

*Kaynak: Eğitim İzleme Raporları 2007, 2008, 2009, 2016-17.

 

Var olan sistem ve “ortaöÄŸretim tasarımı” ders sayılarına göre nasıl farklılaşıyor?

Kaynak: Millî EÄŸitim Bakanlığı (2019, 18 Mayıs) kaynağı kullanılarak ERG tarafından derlendi.

* Toplam ders sayılarına rehberlik dersi dahil edilmedi.

** Daha iyi anlaşılması amacıyla, bu tablo için öÄŸrencilerin seçtiÄŸi dersler “Zorunlu Seçmeli” ve “Serbest Seçmeli” olarak ikiye ayrıldı. “Zorunlu Seçmeli”, yeni tasarımda öÄŸrencilerin zorunlu tercih gruplarından almak zorunda olduÄŸu ders sayısına iÅŸaret ediyor. “Serbest Seçmeli” ise, öÄŸrencilerin zorunlu tercih grupları ve ilgiye baÄŸlı seçmeli dersler arasından herhangi bir koÅŸula baÄŸlı olmadan seçebileceÄŸi dersleri ifade ediyor.

*** 9, 10 ve 11. sınıf programında yer alan Hayal, Etkinlik, YaÅŸam (HEY) modülü, 12. sınıf programında yer alan Proje ve Sertifika Programları’na ayrılan ders saatleri tabloya dahil edilmedi.

ÖÄŸrencilerin okulda, saatleri yapılandırılmış dersler dışında yaparak ve yaÅŸayarak öÄŸrenme deneyimi kazanması ile rehberlik ve kariyer yönlendirmesine olanak verilmesi amacıyla ders sayılarının azalması, ortaöÄŸretim tasarımının öne çıkan deÄŸiÅŸikliklerinden biridir. Bu doÄŸrultuda yapılan düzenlemelere göre, her kademede ders sayısında azalma var ve en fazla azalma 9. sınıf ders sayısında olacak. 9. sınıfta zorunlu olan Fizik, Kimya, Biyoloji, CoÄŸrafya ve Tarih dersleri yerine programa, DoÄŸa Bilimleri Deneyimi ve Sosyal Bilimler Deneyimi dersleri eklendi. Seçmeli ders sayısı, 9. sınıfta deÄŸiÅŸmezken, 10 ve 11. sınıfta arttı, 12. sınıfta azaldı. ÖÄŸrenciler seçmeli dersleri iki farklı gruptan, zorunlu tercih grubu derslerinden ve ilgiye baÄŸlı seçmeli dersler arasından seçecekler.

Ä°lkokullarda YetiÅŸtirme Programı’nın (Ä°YEP) nasıl bir yapısı var?

• Ä°YEP ile “özel eÄŸitim tanısı olmayan, 3 ve 4. sınıflara devam eden, ancak okuma, yazma, okuduÄŸunu anlama becerileri ve doÄŸal sayılar, doÄŸal sayılarla dört iÅŸlem öÄŸrenme alanlarında yeterli kazanımlara ulaÅŸamayan” öÄŸrencilerin Türkçe, matematik ve psikososyal destek alanlarında desteklenmesi hedefleniyor.

• Türkçe’de 3 modülde 16 kazanım için 90 ders saati ayrılıyor. Matematikte, 3 modülde 29 kazanım için 70 ders saati bulunuyor.

• Ä°YEP uygulama süresi, hafta içi günde 2 ders saatini, hafta sonu günde 6 ders saatini ve haftada toplam 10 ders saatini geçemiyor.

• Ä°YEP gruplarındaki öÄŸrenci sayısı 1-6 arasında olabilirken fiziki koÅŸulları elveriÅŸli olan okullarda 10 öÄŸrenciye kadar çıkarılabiliyor.

2018-19 eÄŸitim-öÄŸretim yılının ikinci döneminde Ä°YEP’e dahil olan tüm öÄŸrenciler arasında oÄŸlanların sayısı 49.083 (%56,4), kızların sayısı 37.920’dir (%43,6).

MEB tarafından, Ä°YEP’in ilk uygulamasının sonucunda programa katılan öÄŸrencilerin %87,59’unun matematik dersinde, %79,41’inin Türkçe dersinde baÅŸarılı olduÄŸu ve öÄŸrenme eksikliklerinin büyük oranda telafi edildiÄŸi belirtildi. Hedeflenen kazanımlara eriÅŸemeyen öÄŸrenci oranı matematik dersinde %12,41, Türkçe dersinde %20,59’dur.

Akademik baÅŸarısızlık ve uyum sorunları gibi nedenlerden kaynaklanan okuldan erken ayrılma olgusuyla mücadele edilmesi, temel becerilerin kazanılması ve öÄŸrencilerin okula aidiyet hissinin artırılması hedefleri baÄŸlamında Ä°YEP son derece önemli ve önceliÄŸinin artırılması gereken bir programdır.

ÖÄžRENCÄ°LER VE EĞİTÄ°ME ERİŞİM

Okul öncesi eÄŸitime eriÅŸimde durum nedir?

Kaynak: 2017-18’e kadar olan yıllara ait bilgiler EÄŸitim Ä°zleme Raporu 2017-18’den, 2017-18 yılına ait bilgiler Millî EÄŸitim Ä°statistikleri: Örgün eÄŸitim 2018-2019 kaynağından alındı.

2018-19 eÄŸitim-öÄŸretim yılında Türkiye genelinde okul öncesi kademesinde net okullulaÅŸma oranları 3-5 yaÅŸ için %39,1, 4-5 yaÅŸ için %50,8, 5 yaÅŸ için %68,3’tür. Bu oranlar, Millî EÄŸitim Bakanlığı 2015-2019 Stratejik Planı’nda belirlenen, okul öncesinde 4-5 yaÅŸ için 2019 yılına kadar %70 net okullulaÅŸmaya ulaşılması hedefine yaklaşıldığını gösterse de bu kademede eÄŸitime eriÅŸim ücretsiz deÄŸildir. 2020-21’de okul öncesi eÄŸitimin 5 yaÅŸ için ücretsiz ve zorunlu olması hedefleniyor.

Okul öncesi eÄŸitimde öÄŸrenciler hangi kurumlarda öÄŸrenim görüyor?

Okul öncesi kademesinde, öÄŸrencilerin yarısından fazlası (%52,0) ilköÄŸretim okullarına baÄŸlı resmi anasınıflarında, %24,7’si resmi anaokullarında, %9,8’i özel anaokullarında ve %6,1’i toplum temelli kurumlarda öÄŸrenim görüyor. Diyanet Ä°ÅŸleri BaÅŸkanlığı’na baÄŸlı 4-6 yaÅŸ kurslar ile belediyelerce ve derneklerce açılan kreÅŸleri kapsayan toplum temelli kurumların sayısı, son üç yılda hızla artarak 2018-19’da 2.560 oldu; 2017-18’e göre %16,4 oranında arttı.

OrtaöÄŸretimde cinsiyet ve bölgeler ayrımında net okulluÅŸama oranları nasıl?

Kaynak: Millî eÄŸitim istatistikleri: Örgün eÄŸitim 2018-2019, yaÅŸa göre okullulaÅŸma verileri kullanılarak ERG tarafından hesaplandı.

2017-18’de %83,6 olan ortaöÄŸretimde net okullulaÅŸma oranı, 2018-19 eÄŸitim-öÄŸretim yılında %84,2 oldu. Yıllar içinde oldukça azalmış olsa da, ortaöÄŸretime eriÅŸimde kızlar ve oÄŸlanlar arasındaki eÅŸitsizlik devam ediyor. Kızların ortaöÄŸretimde net okullulaÅŸma oranı %83,9 oÄŸlanların ise %84,5’tir. Ülke genelinde 0,6 yüzde puan olan fark, GüneydoÄŸu Anadolu bölgesinde 3,7 yüzde puandır. Bu durum, cinsiyete ve bölgelere göre farklılaÅŸan politikaların gerekliliÄŸine iÅŸaret ediyor.

OrtaöÄŸretimde devamsızlık yapan öÄŸrenci oranları, 2017’ye göre nasıl deÄŸiÅŸti?

Devamsızlık oranlarının en yüksek olduÄŸu kademe olan ortaöÄŸretimde yıllardır süren bu sorunun önüne geçmeye yönelik çalışmalar sürüyor. 2016’dan 2017’ye devamsızlık oranlarında düÅŸüÅŸ saÄŸlanmış olsa da, 2017’den 2018’e mesleki ve teknik ortaöÄŸretimde 20 gün ve üzeri devamsızlık yapan öÄŸrencilerin oranı %39,8’den %44,0’a, Anadolu imam hatip liselerinde %32,2’den %36,0’a yükseldi. 9. sınıf öÄŸrencilerinin ortaöÄŸretime geçiÅŸini kolaylaÅŸtırmayı ve bu sayede devamsızlık ve sınıf tekrarını önlemeyi hedefleyen OrtaöÄŸretime Uyum Programı’nın 2018-19 eÄŸitim-öÄŸretim yılında daha yaygın uygulanmaya baÅŸlanmış olmasına karşın devamsızlık oranlarındaki artışın sebebi araÅŸtırılmalıdır.

OrtaöÄŸretim çağında olup açıköÄŸretim liselerinde öÄŸrenim gören kaç öÄŸrenci var?

Kaynak: 2004-2012 yıllarına ait oranlar TÜÄ°K tarafından yayımlanan Hanehalkı Ä°ÅŸgücü Anketi verilerinden yararlanılarak hesaplandı. 2013-2018 yıllarına ait oranlar, MEB tarafından ERG ile paylaşılan veriler kullanılarak ERG tarafından hesaplandı.

AçıköÄŸretim lisesi, eÄŸitimine devam etmek isteyen yetiÅŸkinler için önemli bir fırsat olsa da, ortaöÄŸretim çağında olan tüm çocukların okullarda akranlarıyla birlikte öÄŸrenim görmesi onların bütüncül geliÅŸimi için önemlidir. Mayıs 2019 tarihli verilere göre, 14-17 yaÅŸ aralığında olup açıköÄŸretim lisesine devam eden öÄŸrenci sayısı 2017-18 eÄŸitim-öÄŸretim yılına göre %23,6 azalarak 254.476 oldu. Türkiye’de örgün eÄŸitim çağındaki 14-17 yaÅŸ çocukların %4,9’u açıköÄŸretim liselerinde öÄŸrencidir. 14-17 yaÅŸ aralığında olup açıköÄŸretim lisesinde öÄŸrenim gören öÄŸrencilerin %58,1’i oÄŸlan, %41,9’u kızdır.

Özel eÄŸitim hizmetlerinden kaç çocuk yararlanıyor?

Özel eÄŸitim hizmetlerinden yararlanan toplam çocuk sayısı 2018-19’da önceki yıla göre %12,8 artarak 398.867 oldu; bu sayı okul öncesinde 4.771, ilkokul düzeyinde 153.503, ortaokul düzeyinde 166.333 ve ortaöÄŸretimde 74.260’tır. Özel gereksinimli öÄŸrenciler için okul öncesi eÄŸitimin 36 aydan itibaren zorunludur. Buna karşın, okul öncesi düzeyinde özel eÄŸitim hizmetlerinden yararlanan öÄŸrencilerin sayısı çok düÅŸüktür. Her kademede, özel eÄŸitim hizmetlerinden yararlanan oÄŸlan öÄŸrenci sayısı kız öÄŸrenci sayısının yaklaşık iki katıdır.

Türkiye’de geçici koruma altındaki çocukların okullulaÅŸma oranında durum nedir?

Kaynak: MEB HBÖGM (2019). TC. Millî EÄŸitim Bakanlığı Hayat Boyu ÖÄŸrenme Genel MüdürlüÄŸü Göç ve Acil Durum EÄŸitim Daire BaÅŸkanlığı. Eylül 2019, http://hbogm.meb.gov.tr/

Türkiye’de yaÅŸayan 1.082.172 eÄŸitim çağındaki Suriyeli çocuÄŸun genel okullulaÅŸma oranı, 2017-18’de %62,5 iken 2018-19’da %61,4, Eylül 2019’da %63,2 oldu. OkullulaÅŸan geçici koruma altındaki çocukların %50,7’si oÄŸlan, %49,3’ü kızdır.

EĞİTİM İZLEME RAPORU 2019

Yıl içinde farklı zamanlarda 5 ayrı dosya olarak paylaÅŸtığımız EÄŸitim Ä°zleme Raporu 2019’un yayımlanan ilk dört dosyasına buradan ulaÅŸabilirsiniz.

Bu mail ERG tarafından [[EMAIL_TO]] adresine gönderilmiÅŸtir, mail listesinden çıkmak için tıklayın