Nitelikli Eğitimin Vazgeçilmezi: Okul Kütüphaneleri

Okul kütüphaneleri eğitimin en önemli enstrümanı. Ancak Türkiye’de okulların yüzde 55’inde kütüphane yok. Okul Kütüphanecileri Derneği Başkanı Aydın İleri, okul kütüphanelerinin nitelikli eğitim için önemini ERG Blog’a yazdı.

Aydın İleri
Türk Kütüphaneciler Derneği Genel Başkan Yardımcısı

Okul Kütüphanecileri Derneği Başkanı
Bergama Belediyesi / Bergama Araştırmaları Kütüphanesi Kütüphane Sorumlusu

Türkiye’de okul kütüphaneleri eğitim hayatımızın önemli bir sorunu olarak güncelliğini koruyor. Okul öncesinden üniversiteye kadar olan dönemde kütüphane hizmetinden yoksun olarak öğrenim gören “kütüphanesiz” bir nesil büyüyor. Millî Eğitim Bakanlığı’nın (MEB) 2017-18 eğitim öğretim yılı verilerine göre Türkiye’de okul öncesinden üniversiteye kadar 65 bin 568 okul bulunuyor. TÜİK’in 2018 yılı verine göre ise örgün ve yaygın eğitimde kütüphanelerin sayısı 29 bin 690. Tablo çok hazin; yani Türkiye’deki eğitim kurumlarının yüzde 55’inde kütüphane yok. Kütüphanelerin taşıması gereken standartlara ve donanıma göre bakacak olursak bu oranın daha da düşebileceğini söylemek mümkün. Bakanlığın personel kadrosunda “kütüphaneci” sayısı ise hala “sıfır”. MEB’in “öğrencilerin okullarda bilgiyi sevme, öğrenme ve dinlenme etkinliklerine imkan veren sosyal etkinlik alanı” olarak tanımladığı Z-Kütüphanelerin sayısı da 1480. Z-Kütüphanelerde bile kütüphaneci veya kütüphane görevlisi yok. Bir oda, kitaplar, raf, masa, sandalyeler ve bilgisayarlar tek başına bir anlam ifade etmiyor. Bütün organizasyonu yapan bu alana ruh ve anlam katan kütüphanecidir.

Kütüphane çocuğun hakkı

Okullarda kütüphane fiziksel mekânları yetersiz, kitap ve kitap dışı koleksiyon nitelik sorunu var, kütüphaneler kütüphanecisiz. Kütüphaneler, bilimsel ilkelerden uzak, plansız, kuruldukları için verimli ve sürdürülebilir olmuyorlar. Bu eğitimde eşitsizlik. Çocuk hakları beyannamelerinde, sözleşmelerinde geçen; “çocuğun bilimsel ve edebi bilgiye ücretsiz erişim hakkı” da engellenmiş oluyor.

Okullarında kütüphane ve kitapla eğitim yaşamını sürdüren çocuklarla, hiç kütüphane kullanmayan, okuma ve araştırma kültüründen mahrum olan çocukların kişisel gelişimi ve okul başarısı aynı olmuyor. Millî Eğitim Bakanlığı bu eşitsizliği ortadan kaldırmakla yükümlü. Eğitimde kütüphane hizmetiyle tanışan çocukların estetik, sanatsal, edebi ve bilimsel bilgi dünyasının pozitif yönde etkilendiği, ders ve sınav başarısının arttığı yapılan birçok bilimsel çalışma ile kanıtlanmıştır.

Öğrencilerin fen, matematik ve okuma alanında becerilerini ölçen PISA 2015’e (Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programı) göre, Türkiye’den katılan öğrencilerin neredeyse yarısı okuma alanında okuduğunu anlamakta zorluk çekiyor. Okumayan, okumayı alışkanlığa ve kültüre dönüştürmeyen çocukların okuduğunu anlamaması normal. Test kitapları kadar edebiyat eserlerine de çocukları yönlendirmeliyiz. Bunun temel başlangıcı da nitelikli okul kütüphanelerinden geçiyor.

Eğitim müfredatını destekleyen, öğrencinin, öğretmenin edebi ve bilimsel kaynaklara basılı ve dijital olarak eşit ve parasız erişebilecekleri, uzman kütüphaneci personelin hizmet sunduğu kütüphaneler, bilgi ve belge merkezleri tüm öğrencilerin, eğitimcilerin hakkı. Öğrenciler kadar eğitimciler içinde önemli olan okul kütüphaneleri, onların mesleki gelişimlerini destekleyerek eğitimin kalitesini de artıracaktır.

Eğitimin en önemli enstrümanı

Okul kütüphanelerinin fiziksel olarak yeterli alanlarda, çağın teknolojik donanımlarıyla donatılması önemli. Eğitimi destekleyen, basılı ve dijital ortamlarda bilimsel ve edebi kitap, kitap dışı materyaller gerekli. Okulların tümünde uzman kütüphaneci kadrosu olması da gerekiyor. Okul kütüphaneleri nitelikli eğitimin vazgeçilmezi. Okul öncesinden üniversiteye kütüphane eğitimin en önemli enstrümanı. Kitapla tanışan, okumayı alışkanlık edinerek kültürü dönüştüren bir nesil, ülkenin güçlü entelektüel sermayesi olacaktır.

Araştıran, kendini yetiştiren, kendine sunulan bilgiyle yetinmeyip daha fazlasını nereden, nasıl bulacağını sorgulayan insanların yetiştirilmesinde ve okuma alışkanlığının kazandırılmasında okul kütüphanelerinin önemi çok büyük.  Ayrıca özgüven sahibi, inisiyatif alan, motivasyonu yüksek, çözüm üreten, bilgi okuryazarı, dijital yurttaşların yetişmesine vesile olacak eğitimin de temel unsurlarından biri okul kütüphaneleri. Eğitimde niteliğin artması için gerekli olanlardan biri de  nitelikli kütüphanecilerin liderlik ettiği okul kütüphaneleri.

 

Bu blog yazısı ERG’nin görüşlerini yansıtmaz. Sorumluluk blog yazarına aittir.

İlginizi Çekebilecek İçerikler

Eğitim Şart. Ama Nasıl Bir Eğitim?

Prof. Dr. Üstün Ergüder, ERG Yönetim Kurulu Başkanı Eğitim şart ama nasıl bir eğitim? Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Üstün Ergüder Eğitim Reformu Girişimi (ERG)’nin kuruluş hikayesini ve eğitimin amaç ve içerik bakımından ihtiyaçlarını anlattı.”İnsan haklarına ve adalete değer veren, farklı dünya görüşlerine açık ve