Bölgeye ve kademeye göre öğretmen başına düşen öğrenci sayıları nasıl değişti?

Kaynak: MEB (2019) verileri kullanılarak ERG tarafından hesaplandı.

Açıklama: Açıköğretim ortaokulu ve liselerinde öğrenim gören öğrenciler hesaplamaya dahil edilmedi. Sıralama ilkokula göredir.

Öğretmen başına düşen öğrenci sayısının en yüksek olduğu iller ilkokul kademesinde 23 öğrenci ile Şanlıurfa ve Gaziantep’tir. Ortaokul kademesinde ise 20 öğrenci ile İstanbul ve Şanlıurfa’dır. Öğretmen başına düşen öğrenci sayısı genel ortaöğretimde 17 ile en yüksek Muş’tadır. Mesleki ve teknik ortaöğretimde 14 öğrenci ile en yüksek İstanbul, Kahramanmaraş ve Şırnak’ta, Anadolu imam hatip liselerinde ise 21 öğrenci ile en yüksek Hakkari ve Kilis’tedir.
İlkokul kademesinde öğretmen başına düşen öğrenci sayısı resmi okullarda 19 iken, özel okullarda 8’dir. Bu kademede okul türleri arasındaki farkın en yüksek olduğu il olan İstanbul’da, öğretmen başına düşen öğrenci sayısı resmi ilkokullarda 26, özel ilkokullarda 8’dir.

Görev yapan öğretmen sayısı, öğretmen ihtiyacı ve öğretmen atamaları nasıl değişti?

2018-19 eğitim-öğretim yılında Türkiye’de öğretmen sayısı 1.077.307’dir. Önceki yıla göre toplam öğretmen sayısı yaklaşık %5 arttı. Önceki eğitim-öğretim yılına göre oransal olarak öğretmen artışı en çok okul öncesinde yaşandı (%13,3).
Öğretmenlerin %84,2’si resmi kurumlarda, %15,8’i özel kurumlarda görev yapıyor. Özel kurumlarda görev yapan öğretmenlerin oranı okul öncesi eğitimde (%41,2) ve ortaöğretimde (%20,1) genel ortalamanın üzerindedir.
Nisan 2019’a ait Millî Eğitim Bakanlığı Bilişim Sistemleri (MEBBİS) verilerine göre net öğretmen ihtiyacı 92.165’tir.
Aynı döneme ait verilere göre öğretmen olarak görev yapan engelli birey sayısı 6.956’dır.

Kaynak: MEB, 2019.

Açıklama: 42.159 okul öncesi öğretmeni bulunduğu kurumların öğretmen sayıları içinde gösterildi.

Ekim 2016’dan bu yana ilk ataması yapılan öğretmenlerin tamamı sözleşmeli olarak atanıyor. 2018-19 eğitim-öğretim yılında resmi kurumlarda görev yapan tüm öğretmenlerin %7,7’si sözleşmelidir. Bu oran 2016-17’de %2,2, 2017-18’de %4,4’tü.
2019’un Şubat ayında 19.996, Ağustos ayında 19.873 öğretmenin sözleşmeli olarak ilk ataması gerçekleştirildi. Atamalar alanlara göre incelendiğinde en yüksek atamanın sınıf öğretmenliğinde olduğu, onu İngilizce, Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi ve okul öncesi öğretmenliğinin izlediği görülüyor.

Şubat ve Ağustos 2019 Sözleşmeli Öğretmen Atamalarının Alanlara Göre Dağılımı

Kaynak: MEB Personel Genel Müdürlüğü t.y.

Açıklama: Sıralama 2019 toplamına göredir. Atama oranı %2 ve üzeri olan alanlar gösterildi.

TALIS 2018 Türkiye’de öğretmenler ve okul müdürleri ile ilgili ne tür bulgular sunuyor?

Türkiye’de, ortaokul kademesinde TALIS 2018’e katılan 3.951 öğretmenin %55,8’i, 196 okul müdürünün ise yalnızca %7,2’si kadındır. Bu oranlar OECD ortalamasında sırasıyla %68,3 ve %47,3’tür.

Kaynak: OECD, 2019c.

Açıklama: Sıralama kadın öğretmen oranına göre yapıldı.

Türkiye, ortalama yaş bakımından TALIS’e katılan ülke ve ekonomiler içinde en genç öğretmen nüfusuna sahip olan ülkedir. Ortaokul öğretmenlerinin ortalama yaşı Türkiye’de 35,5, OECD ortalamasında 44,1’dir.

Kaynak: OECD, 2019.

Açıklama: Ortaokul öğretmenlerini kapsar. Sıralama ortalama yaşa göredir.

Türkiye’deki ortaokul öğretmenlerinin %64,7’si için öğretmenlik birinci kariyer seçimidir; OECD ortalamasında bu oran %66,5’tir. TALIS’e katılan ortaokul öğretmenlerinin büyük bölümü çocukların gelişimini etkileme (%97,8) ve topluma katkı sağlama (%98,3) fırsatını öğretmenlik mesleğini seçmede önemli bir motivasyon kaynağı olarak belirtiyor. Öğretmenliğin güvenceli bir iş olması, öğretmenlerin %84,5’i için önemlidir. Çalışma koşulları (çalışma saatleri, tatiller, yarı zamanlı çalışma vb.) öğretmenlerin yaklaşık %83,4’ü tarafından mesleklerini seçmede önemli bir etmen olarak belirtiliyor.
Ortaokul kademesinde öğretmenlerin %86,0’ı, müdürlerin %83,8’inin en yaygın olarak tamamladıklarını belirttikleri mesleki gelişim etkinliği türü yüz yüze kurs/seminerdir. OECD genelinde de ortaokul öğretmenlerinin en yaygın olarak katıldığı mesleki gelişim etkinliği yüz yüze kurs/seminerdir (%75,6). Türkiye’deki öğretmenler, yüz yüze kurs/seminer, çevrimiçi kurs/seminer, konferanslara katılım gibi pek çok etkinliğe OECD ortalamasının üzerinde oranda katılım gösteriyor. Akran gözlemi ya da öz-gözlem ile koçluk etkinliklerine katılım konusunda Türkiye’deki oranlar OECD ortalamasının oldukça altındadır.

Kaynak: OECD, 2019.

*Örneğin, lisans programı.

Türkiye’de, ortaokul kademesinde öğrencilerin %10’undan fazlasının özel gereksinimli olduğu okullarda görev yapan öğretmen oranı %6,1’dir. Öğrencilerin en az %1’inin mülteci olduğu okullarda görev yapan öğretmen oranı %48,0; öğrencilerinin %10’undan fazlasının anadili öğretim dilinden farklı olan okullarda görev yapan öğretmen oranı %20,7; öğrencilerinin %30’undan fazlası sosyoekonomik olarak dezavantajlı olan okullarda görev yapan öğretmen oranı %20,6 ve öğrencilerinin %10’undan fazlası göçmen kökenli olan okullarda görev yapan öğretmen oranı %10,3’tür. Çeşitliliğin hangi boyutunun dikkate alındığına bağlı olmakla birlikte, OECD genelinde öğretmenlerin ortalama %17 ila %31’i öğrenci profili çeşitlilik barındıran okullarda çalışıyorlar.

Eğitim İzleme Bülteni

Öğretmenler