Burcu Meltem Arık
ERG Eğitim Gözlemevi Koordinatörü
Yeni tip koronavirüs nedeniyle dünya genelinde Türkiye’nin de aralarında bulunduğu 124 ülkede tüm okullarda, 11 ülkede ise belirli bölgelerdeki okullarda örgün eğitime ara verildi. ERG Eğitim Gözlemevi, koronavirüsten etkilenen eğitim sistemini izlemeye aldı. Eğitim Gözlemevi Koordinatörü Burcu Meltem Arık, ilk bölümde eğitim alanında yaşananları anlatıyor. Yeni tip koronavirüs ile ilgili eğitim paydaşlarının yararlanabileceği kaynakları paylaşıyor.
ERG Eğitim Gözlemevi olarak, tüm dünyada yaşanan ve etkisi gün geçtikçe artan yeni tip koronavirüsten etkilenen eğitim sistemini bu bağlamda izlemeye aldık. Bu yazıyla birlikte “Koronavirüsün Eğitime Etkileri” başlıklı bir yazı dizisine başlıyoruz. Amacımız, Türkiye’nin ve yeni tip koronavirüsle mücadele eden diğer ülkelerin eğitim sistemlerinde olan değişimi izlemek, bu değişimin eğitimin paydaşlarına ve eğitim politikalarına olan etkisini tartışabilmek. Bu dönem, eğitim sisteminin geleceğine, dönüşümüne dair yeni olasılıkların doğmasını ve tartışılmasını da beraberinde getirecektir. Bu ilk yazımızda, Millî Eğitim Bakanlığı’nın yeni tip koronavirüs salgını kapsamında kamuoyuna yönelik paylaşımlarına, eğitime dair alınan son kararlara ve yürütülen çalışmalara, bu süreçteki bazı önemli sorulara, önemli bilgileri aktaran bazı kurumların paylaşımlarına işaret edeceğiz.
11 Mart 2020’de Türkiye’de yeni tip koronavirüs tanılı bir hastanın olduğu bilgisi Sağlık Bakanı Fahrettin Koca tarafından kamuoyuyla paylaşıldı. Aynı gün Dünya Sağlık Örgütü (WHO) koronavirüsü pandemik bir hastalık olarak ilan etti.
Bu açıklamanın ardından, eğitimin bundan nasıl etkilenebileceğine yönelik tartışmalar hız kazandı. 2018-19 verilerine göre, Türkiye’de okul öncesi kademede 1 milyon 564 bin 813, ilkokulda 5 milyon 267 bin 378, ortaokulda 5 milyon 437 bin 321, ortaöğretimde 4 milyon 259 bin 657 öğrenci bulunuyor. Resmi ve özel yükseköğretimdeki öğrenci sayısı ise 3 milyon 777 bin 114.[1]
MEB’in koronavirüse karşı aldığı önlemler
Millî Eğitim Bakanlığı (MEB), koronavirüsle ilgili ilk paylaşımını 3 Şubat’ta “Koronavirüs Bilgilendirme Notu” başlıklı bir broşürle yaptı. 26 Şubat’ta sosyal medya aracılığıyla “Koronavirüsten Nasıl Korunuruz?” videosunu yayınladı. 3 Mart’ta ise “çocukların gelişim sürecinde etkin rol model olan velileri pratik bilgilerle daha aktif şekilde desteklemek” amacıyla hazırladığını belirttiği “Bizden” adlı aylık bülteninde “Koronavirüsten Korunmanın Yolları” başlıklı bir bilgilendirme yazısı paylaştı. 6 Mart’ta “Koronavirüsten Nasıl Korunuruz?” videosunu işitme ve görme engelli vatandaşlar için yeniden düzenledi ve paylaştı. Aynı gün, Millî Eğitim Bakanı Ziya Selçuk, koronavirüse karşı okullarda hijyen uygulaması başlatıldığını ve okullarda eğitim dışındaki zamanlarda özel dezenfektanlarla temizlik yapıldığını açıkladı. Gerekli olan hijyen solüsyonun ise 8 ilde bulunan 26 meslek lisesinde üretildiğini açıkladı.
Önce etkinlikler iptal edildi, sonra okullar zorunlu tatil edildi
10 Mart’ta Millî Eğitim Bakan Yardımcısı Mustafa Safran imzasıyla illere gönderilen yazıyla yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgını nedeniyle, öğrenci, öğretmen ve Bakanlığa bağlı personelden zorunlu olmadıkça proje, uluslararası toplantı ve benzeri etkinlikler kapsamında yurt dışına seyahat etmemeleri istendi. 12 Mart’ta Millî Eğitim Bakan Yardımcısı Mustafa Safran imzasıyla illere gönderilen yeni bir yazıyla ise koronavirüs önlemleri kapsamında resmi ve özel okul ve kurumlarda sosyal etkinlikler iptal edildi. Aynı gün Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın, ilkokullar, ortaokullar ve liseler için 16 Mart itibarıyla 1 hafta, üniversite öğrencileri için ise 3 hafta zorunlu tatil ilan edildiğini açıkladı. MEB’e bağlı kurumlar için 16 Mart haftası başlayacak olan zorunlu tatil, normal şartlar altında 6 Nisan’da başlaması öngörülen ara tatilin öne çekilmesi olarak ifade edildi. İlkokul, ortaokul ve lise öğrencilerinin 23 Mart’tan itibaren 1 hafta süreyle evden Eğitim Bilişim Ağı (EBA) ve TRT aracılığıyla eğitimlerine devam edecekleri belirtildi.
Eğitim internet ya da televizyondan devam edecek
Bu açıklamanın hemen ardından Millî Eğitim Bakanı Ziya Selçuk da sürecin nasıl işleyeceğine ilişkin detayları paylaştığı canlı yayında bugüne kadar okullarda ve sosyal medyada bilgilendirme çalışmaları yapıldığını, velilere bilgilendirici bülten gönderildiğini, eğitim dışı saatlerde eşzamanlı hijyen çalışmaları yapıldığını ve ücretsiz olarak erişilebilen uzaktan eğitim altyapısı hazırlandığını açıkladı. Bunlara ek olarak, uzaktan eğitim sürecine yönelik 7 gün 24 saat destek ve yönlendirme hizmetine 444 0 632 numaralı MEBİM Çağrı Merkezi üzerinden devam edileceğini, EBA kullanımında bütün operatörlerden ücretsiz 3 GB internet erişimi imkânı olacağını da belirtti. Öğrencilerin öğrenime devam edebilmeleri için uzaktan eğitime erişim seçenekleri çeşitlendirilecek. Buna göre öğrenciler imkân ve tercihlerine göre internet ya da televizyon kanalları aracılığıyla öğrenimlerine devam edebilecek, EBA uygulamasını cep telefonlarına indirerek kullanabilecekler.
13 Mart’ta MEB, 21-22 Mart’ta 3 milyon öğrencinin gireceği, 400 binden fazla öğretmenin görev alacağı Açık Öğretim Kurumları sınavlarının ertelendiğini duyurdu. Açıklamaya göre ertelenen sınav, yurtdışı da dahil olmak üzere Eylül 2020’de yapılacak ek sınavla birleştirilecek. Uzaktan eğitim sürecine yönelik, öğretmen ve okul yöneticileri için hizmet içi eğitimler ise 16-20 Mart’ta uzaktan eğitim sistemiyle EBA üzerinden yapılacak. Hizmet içi eğitimlerde uzaktan eğitim süreci simülasyonlar ve örnek videolarla anlatılacak. Uzaktan eğitim sürecine dair sık sorulan soruların yanıtları ise 13 Mart’ta “Okullara Koronavirüs Arası” başlıklı bir video ile yayımlandı.
Tüm okullarında eğitime ara veren 124 ülkede 1,5 milyardan fazla öğrenci var
20 Mart itibarıyla aralarında Türkiye’nin de bulunduğu 124 ülkede tüm okullarda ve 11 ülkede belirli bölgelerdeki okullarda örgün eğitime ara verildi. UNESCO’nun paylaştığı verilere göre, ülke çapında örgün eğitime ara veren ülkelerde yükseköğretim öncesi eğitimde 1 milyar 560 milyon 687 bin 40 çocuk eğitim görüyor.[2] Aralarında Türkiye’nin de bulunduğu 31 OECD üyesi ülkede de, ülke genelinde örgün eğitime ara verildi. Türkiye bu ülkeler arasında üniversite öncesinde öğrenci sayısı en fazla olan ülkedir.[3] 2018-19 verilerine göre, yükseköğretim öncesinde Türkiye’de örgün eğitimde 16 milyon 529 bin 169 öğrenci, açıköğretimde ise 1 milyon 579 bin 691 öğrenci bulunuyor.
Uzaktan eğitimde öğrenci ve öğretmen motivasyonu önemli
Önümüzdeki günlerde MEB’in detaylarını paylaşacağı uzaktan eğitim planlama ve uygulama sürecinde, okullarda zorunlu tatil ve uzaktan eğitime geçişi Türkiye’den önce yaşayan Çin gibi ülkelerin deneyimlerini anlamak önemli olabilir. Ani bir kararla uzaktan eğitime geçen öğrenciler şaşkınlık yaşayabilir ve kamuoyunda ya da çevrelerinde oluşan panik nedeniyle derse odaklanmaları zor olabilir. Bu nedenle, uzaktan eğitim teknolojileri kadar öğrenci, öğretmen ve veli motivasyonuna da odaklanmak da önemli olacaktır. Bir diğer önemli konu ise oluşabilecek yalnızlık hissi. Çin deneyimini yaşayan uzmanlar, uzaktan eğitim sürecinde, öğrencilerin öğretmenleri ve sınıf arkadaşları ile zaman zaman da olsa canlı bağlantı kurabilmesinin daha verimli olabileceğine işaret ediyor. Bu durum öğretmenler için de geçerli.
Türkiye dahil pek çok ülke uzun süredir dijital dönüşümün eğitime olan etkisini tartışıyordu. Yeni tip koronavirüs dijital dönüşüm, uzaktan eğitim ve eğitim sisteminde değişim ihtiyacı tartışmalarını hızlandırmış oldu. Tüm dünya test aşamasında. Bu test, teknoloji yoluyla erişimi sağlamanın yanı sıra öğretmenler, öğrenciler ve veliler için bir kültürel dönüşüm gerekliliğini de içeriyor.
MEB’in paylaştığı tüm olanaklara karşın içinde bulunduğu koşullar nedeniyle uzaktan eğitime dahi erişemeyen, erişme imkânı olsa bile yine içinde bulunduğu koşullar nedeniyle uzaktan eğitim araçlarını etkin izleyemeyen öğrenciler olabilir. Risk altındaki bu grubun izlenmesi ve telafi eğitimi benzeri uygulamalarla desteklenmesi sağlanmalı. Benzer şekilde özel gereksinimi olan öğrenciler ve öğretmenler için seçeneklerin olması da önemli. İzlenmesi ve tedbir alınması gereken bir konu da uzaktan eğitim sürecinin ardından sınıfta yaşanabilecek okula uyum ve devamsızlık riski. Uzaktan eğitimin getirdiği yenilikler, fırsatlar ve doğabilecek riskler yazı dizimizin ikinci konusu olarak ele alınacak.
MEB tarafından uzaktan eğitim sürecine yönelik detaylar önümüzdeki günlerde paylaşılacak. Bu detaylar öncesinde yeni tip koronavirüse dair eğitimin paydaşlarını ilgilendirebilecek önemli kaynakları aşağıda derledik.
Yeni Koronavirüs (COVID-19) ile ilgili doğru bilgilere nereden erişilebilir?
Teyit ekibi tarafından hazırlanan COVID-19 Postası, Sağlık Bakanlığı’nın Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü’nün web sayfası ve Millî Eğitim Bakanlığı’nın EBA üzerinden yaptığı paylaşımlar takip edilebilir.
Ebeveynlerin bilmesi gerekenler neler?
UNICEF çocuklar, aile ve arkadaşlarla yeni tip koronavirüs hakkında konuşurken yapılması ve yapılmaması gerekenleri detaylı bir şekilde paylaştı. Web sayfasında çevrimiçi ortamda paylaşılan çok sayıda bilgi ile ilgili ne yapılmalı, enfeksiyon riski nasıl önlenebilir, seyahatte nasıl önlemler alınabilir, ailede bir bireye tanı konursa ne yapılabilir, zorbalık vb. sorunlarla nasıl başa çıkılabilir gibi çok sayıda sorunun yanıtı bulunuyor.
Ruh sağlığını nasıl destekleyebiliriz?
Dünya Sağlık Örgütü’nün 6 Mart tarihinde yayınladığı “Covid-19 Salgını Sırasında Ruh Sağlığı ile İlgili Dikkate Alınacak Hususlar” başlıklı notu Serdar Avunduk ve Sinem Ayan tarafından Türkçe’ye çevrildi.
Türk Psikiyatri Derneği Koronavirüs Hastalığı Salgını Sırasında Ruh Sağlığı ve Stresle Baş Etme başlıklı, Türk Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Derneği (KLİMİK) ise “Koronavirus Hastalığı Salgını Sırasında Ruh Sağlığını Koruma ve Stresle Baş Etme” başlıklı bir yazı paylaştı.
Öğretmenin güçlenmesi için neler yapılabilir?
Öğretmenin güçlenmesine yönelik çalışmalar yürüten kurumlardaki öğretmenlerle sosyal mesafelenme ilkesine dikkat ederek bir araya gelinebilir.
Yeni tip koronavirüs vakaları haritasına nasıl ulaşılabilir ?
Birleşmiş Milletler web sayfasında düzenli olarak güncelleme yapıyor.
Yaşlılar ne yapmalı ve nasıl desteklenmeli?
Yaşlı Hakları Derneği Twitter hesabı aracılığıyla yaptığı paylaşım izlenebilir.
