Eğitim Reformu Girişimi (ERG) Eğitim İzleme Raporu 2014-15 Türkiye’deki eğitim sisteminin bulunduğu yere dair önemli veriler içeriyor. Engelli çocukların eğitim sistemi içindeki durumu bunlardan biri: İlköğretimde örgün eğitime devam edebilen çocuklar liseye geldiklerinde örgün eğitim dışında kalıyor. Rapora göre, ortaöğretim çağındaki engelli çocukların yüzde 35’i örgün ortaöğretime erişebiliyor. İlkokulda ve ortaokulda 100-120 bin civarında özel eğitim öğrencisi varken bu sayı ortaöğretimde 41 bine düşüyor. “Örgün ortaöğretime devam edebilen özel gereksinimli öğrenciler arasında kaynaştırma öğrencilerinin oranı ilköğretime göre çok daha düşük. “Ortaöğretime geçişte kaynaştırmadan yararlanan öğrenci sayısında fazla artış görülmezken özel eğitim kurumu öğrencilerinin sayısı artıyor. Bu durum, ortaöğretim kurumlarının kaynaştırma eğitimine hazır olmadığına işaret ediyor.”

Suriyeli çocuklar

Türkiye’deki dezavantajlı çocuklar arasında yer alan Suriyeli çocukların çoğunun temel hakları olan eğitime erişemedikleri bilgisine de yer veriliyor raporda. Sayısı 1,7 milyonu geçen Suriyeli mültecilerin yarısına yakını çocuk. Okul çağındaki çocukların yüzde 70’inin okula devam edemediği tahmin ediliyor. Çalışan cocuklar Eğitime erişimde sorun yaşayan bir grup başka da çalışan çocuklar. Rapora göre, 2012 itibarıyla 6-17 yaş grubundaki çocukların yüzde 2,9’u, yani yaklaşık 450 bin çocuk, hem ekonomik bir işte çalışıyor, hem de okula devam ediyor. “Bu yaş grubundaki çocukların yaklaşık yarısı (7 milyon çocuk), okula devam ederken aynı zamanda ev işlerine destek oluyor. “Bu alandaki araştırmalar, çalışan çocukların okula düzenli devam edemediğini, iş yükleri nedeniyle derslerine ve sosyal etkinliklere diğer akranları kadar zaman ayıramadıklarını, okulu terk etme olasılıklarının daha yüksek ve okuldaki başarılarının çalışmayan akranlarına göre daha düşük olduğunu gösteriyor. Ev işleri “Ayrıca sadece ekonomik işler değil, ev işlerine ayrılan zaman da okula devamı ve akademik başarıyı olumsuz etkiliyor.” Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre 2012 itibarıyla Türkiye’deki çocukların yaklaşık yarısı ev işlerine destek oluyor. Okula devam eden çocuklar içinde kız çocuklarının yüzde 56,7’si, oğlan çocuklarının ise yüzde 44’ü ev işlerinde çalışıyor. Okula devam etmeyen çocuklar içinde kız çocuklarının yarısından fazlası (yüzde 60,5) ve oğlan çocukların yüzde 15,6’sı ev işlerinde çalışıyor. 2012 yılı itibarıyla 6-17 yaş grubundaki çocukların yüzde 8,5’i (1 milyon 297 bin çocuk) herhangi bir eğitim kurumuna devam etmiyor. Çocukların yüzde 2,9’u hem ekonomik bir işte çalışıyor hem de okula devam ediyor; yüzde 45,9’u ise okula devam ederken aynı zamanda ev işlerine destek oluyor. Rapora göre, anaokullanndaki öğrenci sayısının artış hızı bir önceki yıl yüzde 11 iken 2014-15’te yüzde 21’e yükseldi. Özel anaokulu sayısı yüzde 16, resmi anaokulu sayısı ise yüzde 8 oranında arttı. Okulöncesi eğitim *Anaokullarındaki öğretmen sayısı, 2014-15 yılında 3 binin üzerinde yeni öğretmenle yüzde 17’lik bir artış gösterdi. Anaokullarında derslik sayısındaki artış oranı ise yüzde 11. *2013-14’te yüzde 6’lık bir düşüş yaşayan anasınıfı öğrenci sayısı, 2014-15’te yüzde 4 arttı. *Özel anasınıflarındaki öğrenci sayısı artışı yüzde 27, öğretmen sayısı artışı da yüzde 20’dir; bu oranlar resmi okullar için sırasıyla yüzde 3 ve yüzde 1’dir. Özel okulöncesi eğitim kurumlarında öğrenci sayısı bir yılda yüzde 26 oranında artmışken, resmi kurumlarda öğrenci artış oranı yalnızca yüzde 7’dir. *Öğretmen başına düşen öğrenci sayısı resmi kurumlarda ortalama 19-20, özel kurumlarda ise 12-14 arasındadır. İllere göre öğretmen başına düşen öğrenci sayısı 2014-15’te Bayburt’ta 15, Şanlıurfa’da 21, Hatay’da 26. Okulöncesi eğitimde derslik / öğrenci oranı 2014-15 eğitim-öğretim yılında, okulöncesi eğitimde Akdeniz bölgesinde derslik başına 25 öğrenci düşerken, bu oran Batı, Kuzeydoğu ve Orta Anadolu’da 19’dur. İl düzeyinde bakıldığında, derslik başına düşen öğrenci sayısı Ardahan’da 12, Gümüşhane’de 14, Adana ve Hatay’da ise 28’dir. *İlkokul düzeyinde net okullulaşma oranı, 2013-14 eğitim-öğretim yılında yüzde 99,6 iken 2014- 15’te yüzde 96,3’e düştü. Bu düşüşün temel nedeni, büyük olasılıkla 5 yaş grubu ilkokul çağındaki çocukların ailelerinin okulöncesi eğitimi tercih etmeleridir. Ortaokulda net okullulaşma oranı yalnızca 0,2 yüzde puanlık düşüşle yüzde 94,4’e geriledi. İlköğretim *İlkokulda net okullulaşmanın en yüksek olduğu iller Mardin, Ağn ve Van’dır (yüzde 99,0). Bu oran Çankın’da yüzde 88,6’ya, Gümüşhane’de yüzde 80,3’e düşüyor. *Ortaokulda net okullulaşma oranı 40 ilde yüzde 95 ve üzerinde, bazı illerde ise yüzde 85’in altındadır; örneğin Hakkâri’de yüzde 81,9 ve Gümüşhane’de yüzde 78,0’dır. *2014-15 eğitim-öğretim yılında bir önceki yıla oranla ilköğretimde 22 bin fazladan öğretmen, 14 bine yakın fazladan derslik bulunuyor. *Özel ilkokullarda öğrenci sayısı 2013 yılına oranla yüzde 10 oranında artarken, resmi ilkokullarda yüzde 3 oranında azaldı. Ortaokul düzeyinde de özel kurumlarda öğrenci sayısı yüzde 15 oranında arttı; resmi kurumlarda ise yüzde 5 oranında azaldı. *Özel ilkokul sayısı yüzde 13, özel ortaokul sayısı yüzde 14 oranında arttı. Resmi kurumlarda ise ilk ve ortaokul sayısı oranları sırasıyla yüzde 4 ve yüzde 1 azaldı. İlköğretimde derslik / öğrenci oranı * 2014-15’te Batı Marmara dışındaki tüm bölgelerde derslik başına düşen öğrenci sayısı azaldı. * En kalabalık dersliklerin bulunduğu İstanbul’da bu sayı 39’dan 37’ye, Güneydoğu Anadolu’da ise 39’dan 35’e düştü. * Derslik başına düşen öğrenci sayısı Gaziantep’te 38, Şanlıurfa, Diyarbakır ve İstanbul’da 37 iken Gümüşhane’de 13, Burdur ve Bayburt’ta 14’tür. * İmamhatip ortaokullarına devam eden öğrencilerin toplam ortaokul öğrencileri içindeki oranı, 2014-15 eğitim-öğretim yılında önceki yıla kıyasla yüzde 9,45’ten yüzde 10,49’a yükseldi. Ortaöğretim *2014-15 eğitim-öğretim yılında ortaöğretimde net okullulaşma oranı yüzde 76,7’den yüzde 79,4’e yükseldi. *Ortaöğretimde okullulaşma oranı, Türkiye genelinde cinsiyet ayrımında önemli ölçüde farklılaşmıyor. 2014-15 itibarıyla bu oran kadınlarda yüzde 89,1, erkeklerde yüzde 91,0’dır. Ancak Ortadoğu, Kuzeydoğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde okullulaşma oranı cinsiyetler arasındaki farkı artıyor. MEB verilerine göre net okullulaşma oranının Rize’de yüzde 100, Trabzon’da yüzde 96,3 iken Ağrı’da yüzde 51,5’e ve Muş’ta yüzde 49,9’a düştüğü görülüyor. *Öğrencilerin ortaöğretimde program türlerine dağılımı incelendiğinde, genel liselerin dönüşüm sürecine bağlı olarak genel lise öğrencilerinin payının yüzde 16,7’den yüzde 7,7’ye düştüğü görülüyor. *2014-15 itibarıyla mesleki ve teknik eğitim veren özel kurumlara devam eden öğrencilerin oranı yüzde 1,4’ten yüzde 1,8’e çıktı. *Genel ortaöğretimde okul sayısı yüzde 6 oranında, din öğretimine bağlı imam-hatip liselerinde ise yüzde 19 oranında arttı. (YY) Ortaöğretimde derslik / öğrenci oranı *Türkiye genelinde derslik başına düşen öğrenci sayısı, genel ortaöğretimde bir önceki yıla oranla 29’dan 26’ya düştü; mesleki ve teknik ortaöğretimde değişmedi; imam-hatip liselerinde ise 28’den 26’ya düştü. *Genel ortaöğretimde öğretmen ve derslik başına düşen öğrenci sayısı açısından en kalabalık bölgeler Ortadoğu ve Güneydoğu Anadolu’dur. Derslik başına Güneydoğu Anadolu’da 33, Ortadoğu Anadolu’da ise 28 öğrenci düşüyor. *Mesleki ve teknik ortaöğretimde, derslik ve öğretmen başına düşen öğrenci sayısının en yüksek olduğu yerler İstanbul ve Güneydoğu Anadolu’dur. İstanbul’da derslik başına 37, Güneydoğu Anadolu’da ise 34 öğrenci düşüyor. *Bu oranların en düşük olduğu bölge Doğu Karadeniz. 2014-15 eğitim-öğretim yılı itibarıyla mesleki eğitimde derslik başına düşen öğrenci sayısı 21’dir.