“Çocukların temel hak ve özgürlükleri, eğitim süreçlerinin her anında, eğitim ortamlarının her köşesinde gerçekleşmelidir.”
22 ay boyunca sürdürülen projenin bulgu, öneri ve yayınları 17 mart 2009 Salı günü Kadir Has Üniversitesi’nin Cibali Yerleşkesi’nde gerçekleştirilen geniş katılımlı bir konferansla tanıtıldı. Konferansın açılış konuşmasında ERG Direktörü Prof. Dr. Üstün Ergüder, “Eğitimde derken, erişimin ötesinde eğitim süreç ve ortamlarına, haklar derken bir çoğulluğa işaret ediyoruz. Çocukların eğitim hakkının tüm boyutlarıyla gerçekleştirilebilmesi için, ifade özgürlüğü, katılım hakkı, dinlenme ve oyun hakkı, ayrımcılığa uğramama, sağlık hakkı ve her türlü şiddetten korunma hakkı gibi birçok haklarının okullarında da yaşama geçmesi gerekiyor” dedi. Türkiye’nin, imzacısı olduğu uluslararası insan hakları sözleşmeleri yoluyla, bu hedef doğrultusunda ilk adımları attığını belirten Prof. Dr. Ergüder, sözlerine “Ancak bulunduğumuz noktada, Türkiye’nin eğitimde başarı göstergeleri ve çocuklarımıza eğitim yoluyla kazandırılan değer ve tutumlar ile bunların toplumsal sonuçları, önümüzde uzun bir yol olduğunu gösteriyor” diye devam etti. Açış konuşmalarında ayrıca, Türkiye’nin çeşitli uluslararası sözleşmeleri imzalarken eğitim hakkına ilişkin çekince koyduğu anımsatılarak, bu çekincelerin her çocuğun eğitime eşit erişimi kapsamında yeniden gözden geçirilmesi önerildi. Konferansta, proje kapsamında hazırlanan üç yayın ve iki internet sitesi tanıtıldı: Eğitim Hakkı ve Eğitimde Haklar: Uluslararası İnsan Hakları Belgeleri Işığında Ulusal Mevzuatın Değerlendirilmesi eğitimde haklar arasında öne çıkan 5 konuda ulusal mevzuatın uluslararası insan hakları mevzuatına uyumunu değerlendiriyor. “Eğitime Erişim: Eğitimde Ayrımcılık Yasağı ve Fırsat Eşitliği”; “Okullarda Eğitimin Amacı, Yöntemi ve İçeriği”; “Okullarda Çocuğun Beden, Duygu ve Ruh Sağlığının İhmal, İstismar ve Şiddetten Korunması”; “Okullarda Sağlık Hakkı” ve “Okul Yapıları” raporlarından oluşan derlemeyle ilgili oturumda ERG Koordinatör Yardımcısı Batuhan Aydagül Türkiye’nin, eğitim hakkına ilişkin yükümlülüklerini gerçekleştirmesi için alması gereken yasal, yargısal ve idari tedbirlerin arasındaki zorunlu bağın güçlendirilmesi gerektiğine değindi. Mevzuatın özüne aykırı idari tedbirler, gerekleri yerine getirilmeyen yasal düzenlemeler ve olumsuz sonuçları giderilmeyen ihlallerin bu şekilde azaltılabileceğini belirtti. Raporlarda öne çıkan bulgulardan bazıları şöyle: Mevzuatın dağınık olması ve hak sahiplerine yönelik bir dil kullanmaması, hak sahiplerinin erişimini kısıtlıyor. Mevzuat taramasında, eşitliği engelleyici ve ayrımcı düzenlemelerle karşılaşıldı. Mevzuat çocuk odaklı değil; çocukların farklılıklarını ve bireysel gereksinimlerini göz ardı ediyor. Hak arama yolları yetersiz; yaptırıma bağlanmayan düzenlemeler ve caydırıcı olmayan yaptırımlar ile zahmetli, masraflı, karmaşık hak arama yolları mevcut. Okul sağlığına bütüncül bir yaklaşım eksik. Eğitimde bedensel ceza doğrudan yasaklanmıyor; şiddet konusunda hükümler yeterli caydırıcılıkta değil. İlköğretimde Haklarımız Var!: İlköğretimde Haklar ve Hak Arama Yolları ise çocuklar ve ailelerinin, eğitim süreç ve ortamlarındaki hakları ihlal edilirse başvurabileceği ulusal ve uluslararası hukuki hak arama yollarını anlatıyor. İlgili oturumda dile getirilen öneriler arasında şunlar yer aldı: Çocuğun mağduriyetinin önlenmesi ve hak arama sürecinde eğitim hakkından yoksun kalmaması amacıyla; Çeşitli ve etkili hak arama yolları oluşturulmalı ve basit ve hızlandırılmış alternatif adli süreçler sunulmalı; Arabuluculuk, ombudsmanlık, vb. mekanizmalar geliştirilmeli; Uluslararası hak arama yollarının önünü açan protokoller onaylanmalı.]]>
