2008’den bu yana eğitim alanında yaşanan gelişmeleri izliyor, değerlendirmelerimizi Eğitim İzleme Raporları aracılığıyla paylaşıyoruz. Eğitimin Çıktıları, Eğitim İzleme Raporu 2020’nin altıncı ve son dosyası. Diğer dosyalarımıza erişmek için tıklayınız.

Eğitim İzleme Raporu 2020: Eğitimin Çıktıları dosyasında ulusal ve uluslararası değerlendirmelerin akademik başarı ve çocuğun iyi olma hali açısından sonuçları ve COVID-19 salgınının eğitimin çıktılarına etkisi değerlendiriliyor. Bu bağlamda Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programı (PISA), Uluslararası Matematik ve Fen Eğilimleri Araştırması (TIMSS), Akademik Becerilerin İzlenmesi ve Değerlendirilmesi (ABİDE) çalışması, Öğrenci Başarı İzleme Araştırması (ÖBA), Liselere Geçiş Sistemi (LGS) kapsamında uygulanan merkezi sınav ve üniversiteye giriş sınavlarına ilişkin güncel veriler inceleniyor. Uluslararası raporlar ve Millî Eğitim Bakanlığı (MEB) tarafından yayımlanan raporlar çalışmanın temel dayanaklarını oluşturuyor. Bulgular değerlendirilirken Türkiye’de ve başka ülkelerde yürütülen akademik çalışmalardan yararlanılıyor. Özellikle COVID-19 salgınının eğitimin çıktılarına etkisi değerlendirilirken başka ülkelerde yürütülen güncel araştırmalardan yararlanılıyor. 

Bu yayına şu şekilde referans veriniz: Düşkün, Y. ve Korlu, Ö. (2021). Eğitim izleme raporu 2020: Eğitimin çıktıları. Eğitim Reformu Girişimi. https://www.egitimreformugirisimi.org/egitim-izleme-raporu-2020-egitimin-ciktilari/

Türkiye’nin PISA sonuçları yıllar içinde nasıl değişiyor?

Yıllara Göre Türkiye’de ve OECD Ortalamasında Öğrencilerin Ortalama PISA Puanları

Türkiye’nin PISA puanları 2003’ten 2012’ye kadar genel olarak artma eğilimindeyken 2015 yılında keskin bir düşüş yaşandı. 2018 yılında puanların değerlendirme yapılan üç alanda da yükseldiği ve 2012’dekine benzer sonuçlar alındığı görülüyor. OECD (Organisation for Economic Co-operation and Development) tarafından yapılan değerlendirmeye göre, Türkiye’nin 2018 puanları üç alanda da 2009 ve 2012’den anlamlı bir biçimde farklı değil. Dolayısıyla 2018’deki puanları gerçek anlamda bir yükselme olarak yorumlamak güçleşiyor. 2015 sonuçları ise aykırı bir durum olarak görülüyor ve 2015’te yaşanan düşüşün de 2018’deki düzelmenin de uzun dönemli bir eğilimi yansıtmadığı belirtiliyor. 2018’deki iyileşmeye karşın Türkiye’de ortalama puanlar hâlâ OECD ülkelerinin ortalamasının altında. 

PISA’ya katılan ülkelerin tümünde sosyoekonomik durum, fen ve matematik başarısı üzerinde belirleyici bir role sahip

Hem Türkiye’de hem de OECD ortalamasında PISA puanları ile öğrencilerin sosyoekonomik durumu arasında bir ilişki bulunuyor. PISA 2018’de, okuma alanında Türkiye’deki sosyoekonomik olarak avantajlı çocuklar, dezavantajlı çocuklardan 76 puan fazla aldılar. Bu fark OECD ortalamasında 89 puan. Türkiye’de avantajlı durumdaki çocukların %8,9’u okuma alanında en yüksek başarı gösterenlerin arasında yer alırken bu oran dezavantajlı durumdaki çocuklar için %0,9.

TIMSS sonuçlarında, PISA’dan farklı olarak, 2015 yılında düşüş değil, artış yaşandı. 2019 yılında Türkiye’de ortalama TIMSS puanları 5. sınıfın katıldığı matematik ve fen testleri ile 8. sınıf fen testinde ilk kez uluslararası orta ölçek noktası kabul edilen 500 puanın üzerine çıktı. Türkiye’deki 8. sınıf öğrencilerinin ortalama matematik puanı ise uluslararası ortalamanın altında kalmaya devam ediyor. TIMSS bulgularına göre 8. sınıfların matematik başarısı tüm yıllarda diğer alanlara göre dikkat çekici biçimde düşük. Öte yandan 2019 döngüsüne katılan 8. sınıfların ortalama puanları, 2015 döngüsündeki 4. sınıflarınkinden yüksek. Her ne kadar uygulama aynı çocuklarla yapılmış olmasa da, TIMSS örnekleminin temsili olması nedeniyle 2015’te 4. sınıfta öğrenim gören öğrencilerin, 2019’a gelindiğinde fen ve matematik başarılarının arttığı çıkarımına varılabilir. 

ERG’nin PISA ve TIMSS 2015 Bulguları Işığında Cinsiyete Dayalı Başarı Farkı Bilgi Notu’nu okumak için tıklayınız.

Yıllara Göre Türkiye’deki 4 ve 8. Sınıf Öğrencilerinin Ortalama TIMSS Puanları

ABİDE 2018 sonuçları değerlendirildiğinde, matematik testinde temel ve temel altı öğrenci oranının yüksek oluşu ve bölgeler arası başarı farkları dikkat çekiyor

Hem ABİDE 2016 hem de ABİDE 2018 matematik testinde temel altı ve temel düzeylerdeki öğrenci oranının %50’nin üzerinde olması, 8. sınıf ve öncesinde matematik eğitimine ilişkin özel önemler alınmasını gerektiriyor. Matematik testinde, temel altı ve temel düzeydeki öğrenci oranı özel okullarda %17,0, yatılı bölge ortaokullarında (YBO) ise %69,3. 8. sınıf ABİDE 2018 sonuçlarına bölgesel bazda bakıldığında temel altı öğrenci oranının en yüksek olduğu bölgenin Güneydoğu Anadolu olduğu görülüyor. Diğer yandan Kuzeydoğu Anadolu’yla birlikte bu bölgede ABİDE 2016’ya göre önemli bir puan artışı yaşandı.

ABİDE Araştırmasına Katılan 8. Sınıf Öğrencilerinin Yıllara Göre Yeterlilik Düzeylerine Dağılımı

2018’de ilk kez araştırmaya katılan 4. sınıfların ABİDE 2018’deki başarı durumu değerlendirildiğinde, 8. sınıflarda olduğu gibi temel altı ve temel düzeydeki öğrenci oranının en yüksek matematikte (%39,9) olduğu görülüyor. Bu testi, sırasıyla fen bilimleri (%37,5), sosyal bilimler (%29,7) ve Türkçe (%27,9) takip ediyor. 4. sınıflarda da temel ve temel altı düzeydeki öğrenci oranı en yüksek Güneydoğu Anadolu’da.

ABIDE 2018’e Katılan 4. Sınıf Öğrencilerinin Testlere Göre Yeterlilik Düzeylerine Dağılımı

LGS kapsamında uygulanan merkezi sınavda öğrencilerin en az başarı gösterdiği ders matematik

LGS kapsamında uygulanan merkezi sınavda, 2019 ve 2020’de en düşük ortalama doğru cevap oranı matematikte. 2020 yılında, önceki yıla göre ortalama doğru cevap oranı Türkçe ve matematikte azalırken fen bilimlerinde arttı. 

MEB Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği’ndeki puan değerlendirmeleri ve dereceleri temel alınarak soruların yarısından fazlasını doğru cevaplamak temel yeterlilik olarak kabul edilirse 2020’deki merkezi sınavda, matematik testinde öğrencilerin yalnızca %7,2’sinin temel yeterliliklere sahip olduğu söylenebilir. Bu oran Türkçe için %44,3, fen bilimleri için %44,5’tir.

2020’de Yükseköğretim Kurumları Sınavı’nın (YKS) ilk basamağı olan Temel Yeterlilik Testi’nde (TYT) öğrencilerin ortalama doğru cevap oranı tüm testlerde temel yeterlilik için bir ölçüt kabul edilen %50 çizgisinin altında kaldı. Bu durum, başta Türkçe ve temel matematik olmak üzere, ortaöğretim son sınıf öğrencilerinin temel yeterliliklerle ilgili sorunları olduğuna işaret ediyor. 2020’de önceki yıla göre fen bilimleri ve sosyal bilimlerde ortalama doğru cevap oranı artarken Türkçe’de azaldı, temel matematikte ise aynı kaldı. 

Testlere Göre Ortaöğretim Kurumlarına İlişkin Merkezi Sınavlardaki Ortalama Doğru Cevap Oranları

Ulusal ve uluslararası değerlendirmeler çocuğun iyi olma haline ilişkin ne söylüyor?

Çocuğun iyi olma haline ilişkin çalışmalarda sağlık, güvenlik, çevre koşulları vb. pek çok alanın yanında “eğitime ilişkin iyi olma hali” ve “okul yaşamının kalitesi” de önemli gösterge alanları olarak yer alır. Eğitim İzleme Raporu 2020: Eğitimin Çıktıları dosyasında ulusal ve uluslararası değerlendirmelerin sonuçlarından yararlanılarak akademik başarı dışında kalan belirli alanlarda da çocuğun iyi olma haline ilişkin bulgular değerlendiriliyor. 

🔵 PISA 2018 sonuçlarına göre Türkiye’deki öğrencilerin %24’ü bir ay içerisinde en az birkaç kez akran zorbalığına maruz kaldığını belirtiyor. Bu oran OECD ortalamasında da Türkiye’ye oldukça yakın (%23).

🔵 TIMSS 2019’a katılan 5. sınıf öğrencilerinin ise %32’si ayda en az bir kez akran zorbalığına maruz kaldığını belirtiyor. Bu oran TIMSS’e katılan tüm ülkelerin ortalamasında %29.

🔵 TIMSS 2019 bulgularına göre, Türkiye’de 5. sınıf öğrencilerinin %71’i, 8. sınıf öğrencilerinin ise %54’ü okullarına yüksek aidiyet duyuyor. Bu oranlar uluslararası ortalamanın üzerinde. Uluslararası ortalamada bu oranlar 5. sınıflar için %58, 8. sınıflar için %37.

🔵 Türkiye’de okula aidiyet hissi yüksek olan 5. sınıf düzeyindeki çocukların TIMSS başarısı da daha yüksek.

🔵 TIMSS 2019 bulguları incelendiğinde, Türkiye’deki öğrencilerin çoğunluğunun fen öğrenmeyi sevdiğini, 5. sınıfların matematik öğrenmeyi de sevdiğini ancak aynısının 8. sınıflar için geçerli olmadığını söylemek mümkün. Matematik öğrenmeyi sevmeyen öğrencilerin oranı 5. sınıflarda %9, 8. sınıflarda ise %30. Uluslararası ortalamada matematik öğrenmeyi sevmeyen öğrencilerin oranının hem 4 hem de 8. sınıflarda daha yüksek olduğu görülüyor (sırasıyla %20 ve %41).

🔵 TIMSS 2019 sonuçlarına göre Türkiye’de 5. sınıf öğrencilerinin %40’ı, 8. sınıf öğrencilerinin ise %46’sı okula “her gün veya neredeyse her gün” aç gittiğini belirtiyor.

🔵 ABİDE 2018 4. sınıf uygulamasında öğrencilere kahvaltı yapma sıklıkları soruluyor. Buna göre öğrencilerin %65,8’i her gün kahvaltı yaparken, %10,2’si hiç kahvaltı yapmıyor. Öğrencilerin %11,6’sı haftaiçi 1-2 gün, %12,4 ise 3-4 gün kahvaltı yaptıklarını belirtiyor.

🔵 Her gün kahvaltı yapan öğrencilerin ABİDE 2018’deki ortalama başarı puanları diğer öğrencilerin ortalamasından yüksek.

COVID-19 salgının eğitimin çıktılarına etkisi

Türkiye’de halihazırda yaşanan eğitime erişim sorunu, COVID-19 salgınıyla arttı. Erişim, özellikle çeşitli nedenlerle özel önlem gerektiren çocuk grupları için daha büyük bir sorun oldu. Erişimin yanı sıra erişilen eğitimin içerik ve yöntemi de büyük bir değişim geçirdi. Tüm bunların eğitimin çıktılarına yansımalarından biri öğrenme kaybıdır. 

Dünya Bankası İnsan Sermayesi Endeksi’nde yer alan göstergelere göre, Türkiye’deki eğitim sistemi çocuklara 12 yıl ve üzeri süre eğitim-öğretim sağlasa da elde edilen öğrenme çıktısı 8,9 yılda alınması beklenen çıktıya denk. Halihazırda eğitimden beklenen öğrenme çıktıları tam olarak elde edilemediği gibi COVID-19 salgını öğrenme kaybını artırma riski taşıyor. Okulların kapalı olduğu sürenin uzaması ve evde öğrenilenlerin sınırlı olması, altyapının zayıf olduğu bölgelerde öğrenme kayıplarının daha yüksek oranda olmasına neden olabilir. 

ERG’nin Türkiye’de Koronavirüsün Eğitime Etkileri yazı dizisini okumak için tıklayınız.

Başka ülkelerdeki araştırmalar, öğrenme kaybı hakkında ne söylüyor?

Amerika Birleşik Devletleri’nde (ABD) devlet okullarında öğrenim gören 3-8. sınıf arasındaki yaklaşık 4,4 milyon çocukla 2019’un sonbahar dönemindeki öğrenme çıktılarıyla 2020’nin sonbaharındaki öğrenme çıktıların karşılaştıran bir araştırma yürütüldü. Matematik başarısı, araştırmanın yürütüldüğü tüm sınıf düzeyleri için 2020 yılında 2019’a göre belirgin bir biçimde geriliyor. McKinsey tarafından 2020’nin sonbahar döneminde ABD’de yürütülen bir araştırma, öğrencilerin matematikte beklenenden ortalama üç ay geride olduklarını gösteriyor. Belçika’da 2015-2020 yıllarında her yıl yapılan sınav sonuçlarını inceleyen bir araştırma, en düşük başarı düzeyinin 2020’de salgın koşullarında sınava giren öğrenci grubuna ait olduğunu gösteriyor. Hollanda’da yürütülen bir araştırma eğitim düzeyinin daha düşük olduğu hanelerde öğrenme kaybının %60 daha fazla olduğu görülüyor. 

Eğitim İzleme Raporu 2020: Öğrenciler ve Eğitime Erişim

Eğitim İzleme Raporu 2020: Öğretmenler

Diğer Eğitim İzleme Raporları

Eğitim sistemine, ders notlarına indirgenen “başarı” anlayışı, çoktan seçmeli testlere indirgenen bir ölçme ve değerlendirme yaklaşımı hakim. Bu sistem içinde alışıla geldik “başarı” hikâyelerinden farklı bir “başarı” hikâyesi yazan gençlerle konuştuk. Onların hikâyesi, var olan ölçme değerlendirme yaklaşımındaki sorunları, çocuklar üzerinde yarattığı olumsuzlukları çarpıcı bir şekilde gözler önüne seriyor.

Devamını oku →

Uluslararası Matematik ve Fen Eğilimleri Araştırması’nın (TIMSS) 2019 sonuçları açıklandı. TIMSS 2019’la birlikte Türkiye ilk kez 4. sınıf matematik ve fen testleri ile 8. sınıf fen testinde 500 puanının üzerine çıktı. ERG Eğitim Gözlemevi ekibi, fen ve matematik başarısının okul iklimi, sosyoekonomik durum ve öğrencinin derse karşı tutumu gibi çeşitli değişkenlerle ilişkisine dair de önemli sonuçları olan araştırmayı değerlendirdi.

Devamını oku →

UNESCO Küresel Eğitim İzleme Raporu 2020 yayımlandı. Küresel boyutta kapsayıcı eğitimle ilgili önemli tespitlerin yer aldığı, Türkiye’ye dair verilerin de bulunduğu raporu ERG Eğitim Gözlemevi değerlendirdi. İşte 10 soru ve cevapla Küresel Eğitim İzleme Raporu 2020’nin anlattıkları.

Devamını oku →

Araştırma Raporları

Notlar

Eğitim 360°